Nga 15,186 ferma bujqësore të regjistruara në Mal të Zi, vetëm 2,273 janë ferma bujqësore familjare ku zotëruesit janë gra dhe 71 persona juridikë ku personat përgjegjës janë gra.

Vanja Zorić Šundić

“Sot festojmë të gjitha gratë e fshatit, të cilat kontribuojnë në mbijetesën e fermave bujqësore çdo ditë të vitit, shpesh duke punuar në kushte të pafavorshme, të ngarkuara me fuqi punëtore si në punë ashtu edhe në familje. Kështu e shënuan vendimmarrësit në Mal të Zi Ditën e gruas në zonat rurale, 15 tetorin, e themeluar në vitin 2008 nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara me synimin për të vënë në dukje pozitën e vështirë të gruas në fshat, por edhe për të njohur roli i tyre i rëndësishëm, por shpesh i lënë pas dore në bujqësi. E lënë pas dore aq sa roli dhe kontributi i gruas në zonat rurale vihet re vetëm në këtë festë, dhe nga ana tjetër, numri i grave fshatare që dinë për këtë festë matet me mijëra, ndërsa numri i atyre që Arritja e “urimeve” është, besoj, njëshifrore.

Gratë janë kyçe për zhvillimin social dhe ekonomik të zonave rurale, dhe roli i grave në bujqësinë malazeze dhe ndikimi i tyre në ruajtjen dhe zhvillimin e fshatrave në Mal të Zi është i pamatshëm – këto janë vlerësimet nga konferencat ndërkombëtare dhe panelet e diskutimeve. Duke kaluar shpejt mes roleve të saj të përditshme në fshat, ajo nuk u njoftua për deklaratën që njeh rëndësinë e mbajtjes së familjeve, veçanërisht të grave në zonat rurale, të nënshkruar nga ministrat në Bled. Konkluzionet e konferencës mbetën të mbyllura dhe gruaja në fshat nuk është e vetëdijshme për rëndësinë e rolit që mban mbi supe.

Mali i Zi nuk ka mekanizma, strategji, ligje… prioriteti kryesor i të cilave do të ishte përmirësimi i pozitës së gruas në fshat. Programet për përmirësimin e punësueshmërisë së grave në zonat rurale kanë skaduar prej kohësh (në vitin 2016), supozimet fillestare për krijimin e të rejave sot janë të njëjta ose më keq, dhe nuk ka pothuajse asnjë rezultat të matshëm që janë në dispozicion të publikut. Strategjia për zhvillimin e sipërmarrjes femërore në Mal të Zi 2021-2024, i njeh ato si një kategori të veçantë dhe të ndjeshme vetëm në disa aktivitete. Në mënyrë sporadike, një organizatë joqeveritare do të zbatonte një projekt për fuqizimin e grave në fshat, pa efekte afatgjata dhe të gjera. Në fund të fundit, nuk është e lehtë të “fuqizosh” gra të tilla të fuqishme, nevojitet një qasje më e plotë dhe më e plotë.

Ndërkohë, emigrimi i grave nga zonat rurale ka qenë shumë më i lartë vitet e fundit. Arsyet kryesore janë mungesa e infrastrukturës, mungesa e aksesit në shërbimet publike si shëndetësia dhe arsimi, si dhe mungesa e kushteve bazike dhe elementare për jetesë si mungesa e ujit në shtëpi, sipas të dhënave zyrtare. Nga 15,186 ferma bujqësore të regjistruara në Mal të Zi, vetëm 2,273 janë ferma bujqësore familjare ku bartëse janë gratë dhe 71 persona juridikë ku personat përgjegjës janë gratë. Në zonat rurale 61% e grave kanë probleme me aksesin në buxhetin e familjes, 35% kanë akses të kufizuar dhe 26% e grave nuk kanë akses në buxhetin e familjes në asnjë mënyrë që do të thotë se nuk mund as të planifikojnë. Zgjidhjet e ofruara përfshijnë buxhetimin me përgjegjësi gjinore dhe disa masa të agrobuxhetit që i japin përparësi grave gjatë pikëzimit (Komiteti për Barazi Gjinore). A mjafton kjo?

E frenuar shpesh nga pritshmëritë sociale dhe modelet e sjelljes familjare, një grua në fshat e mban barrën e jetës me dinjitet. E përkushtuar ndaj familjes, ajo nuk mendon për veten e saj. Ajo nuk ankohet, në heshtje dhe qetësi duron dhe pranon gjithçka.

Epo, këto gra të mençura, të forta duhet të nderohen çdo ditë, të pyeten për barrën që mbajnë, të pyeten për çfarë kanë nevojë? Ata do të ndjenin respekt, mirëkuptim, kujdes dhe një dorë të shtrirë. Atëherë do të ishim të paktën një hap më afër një zgjidhjeje.

 

Vanja Zorić Šundić është përgjegjëse për barazinë gjinore në Rrjetin e OJQ-ve për Zhvillim Rural të Malit të Zi dhe është koordinator kombëtar në Rrjetin Ballkanik