Ndërsa dëgjojmë histori për pajtimin, bashkëjetesën, stabilizimin, ajo që ne po bëjmë në të vërtetë është mpirja e nervit për rebelim, duke bërë paqe dhe duke pranuar thërrimet që na kanë lënë fituesit e tranzicionit.

 Srđan Perić

 Një individ ose një kolektiv që nuk mëson nga përvoja lihet në mëshirën e përsëritjes së furishme. Inercia e të harruarit na mpin deri në pikën e mosnjohjes së modeleve të ngjarjeve që na kanë formësuar me një dorë të ashpër. Të helmuar nga urrejtja, në vorbullën e ngjarjeve që nuk i kuptonim, të përbuzur për tundimet që nuk i rezistuam, ne jetojmë – le të jemi specifikë – në mbetjet e ekzistencave tona.

Ndërsa dëgjojmë histori për pajtimin, bashkëjetesën, stabilizimin, ajo që ne po bëjmë në të vërtetë është mpirja e nervit për rebelim, duke bërë paqe dhe duke pranuar thërrimet që na kanë lënë fituesit e tranzicionit. Mbetet e pasigurt sa kohë do të duhet para se të kuptojmë se ndarja më shkatërruese nga të gjitha është ajo që ndan jetën në këste të huasë.

Tregimet mahnitëse për veçantinë e kombit i shërbejnë një qëllimi: ndërsa ne ngadalë shkatërrohemi si bashkësi, formimi i klasës në anën tjetër të tryezës pëson një ndryshim të papenguar dhe vazhdon të mbijetojë. Atëherë kur një oligarki bëhet transparente, një e re krijohet përmes simbiozës ose bashkimit me të vjetrën – i jep asaj një jetë të re. Sepse po të mos ishte ai ‘gjak i freskët’, ai i mëparshmi gradualisht do të zhdukej. Ky kuadër për konfliktin e imituar të klasave na ka bërë të mos shohim atë që është e qartë: jeta po na kalon.

Nëse dyshoni se pesimizmi është nxitësi kryesor i kësaj pjese, këtu janë disa statistika dhe shifra: paga mesatare në Mal të Zi këtë janar ishte 530 euro, dhe saktësisht dhjetë vjet më parë ishte 518. Në të njëjtin interval, shporta minimale e shpenzimeve u zvogëlua nga 754 euro në fillim të 2011, në 643 në fillim të këtij viti. Që nga fillimi i asaj periudhe kohore, norma e interesit për kreditë për strehim ishte rreth 9%, dhe tani ajo ka zbritur në pak nën 5%. Gjatë kësaj kohe, çmimet e pronës për metër katror, në varësi të vendndodhjes dhe luhatjeve të tregut, kishin ndryshime deri në dhe dukshëm mbi 40%. Dhe kështu, një këst kredie 25-vjeçare për një apartament 60m2 në Podgoricë do të kishte qenë rreth 500 euro. Tani, me një çmim të rritur për metër katror dhe një normë interesi të reduktuar, këstet mund të ndryshojnë midis 480 dhe 490 euro.

Interesi është pothuajse dy herë më i ulët, paga mesatare është afërsisht e njëjtë dhe kësti është pothuajse i njëjtë. Nuk duket se ka kuptim? Jo, ka shumë kuptim, po na jepet saktësisht aq sa mund të përballojmë. Le të ndalojmë një moment për të vënë në dukje se: në vendet e pasura të BE -së, e njëjta normë interesi është dukshëm nën 2%, dhe të ardhurat janë mbi 6 herë më të larta. Dhe ndërsa gëlltisim histori kombëtare dhe hamë ushqime që përkeqësohen në mënyrë progresive, i kushtojmë më pak vëmendje shëndetit, jemi më të ekspozuar ndaj stresit, ne po garojmë drejt pikës së triumfit të marrëzisë – kur kockat dhe mishi ynë do të mbetemi si asgjë tjetër veçse një guaskë e zbrazët.

Tregimet për zgjidhjet, strehimin social, formimin e fondeve të strehimit janë të kota, dehja jonë është shumë larg nga pika e maturisë.

Ne nuk e kemi humbur aftësinë për të zgjidhur problemet, kemi humbur aftësinë për t’i njohur ato. Pas dekadave të persekutimit të lirisë së mendimit dhe fjalës, presionit të argumenteve të mediave sociale, sulmeve ndaj sensit bazë të përbashkët në sferën publike, akumulimit të teorive të komplotit – ne jemi lënë pas dore. Dhe jemi në rrugën e duhur drejt prapambetjes. Ne kemi hequr ilaçet shëruese që mbështesin arsyen – edukimin dhe rishqyrtimin. Ne nuk mund të bëjmë më mirë, edhe pse mundësitë që kemi para nesh nuk kanë qenë kurrë më të mëdha. Jemi bërë të burgosur që kanë çelësin e bravës në xhep, por këtë as nuk e ndiejmë dhe as nuk e dimë. Çelësi hap derën për mosmarrëveshje dhe rebelim. Sepse ne mund të jemi të ndryshëm vetëm nëse vërtet duam.

Deri atëherë, ne duhet të paguajmë këstet e huasë.

Srđan Perić, aktivist civil, një nga themeluesit e OJQ -së KOD në Podgorice