Në mënyrë që të kemi çfarëdo lloj debati të besueshëm mbi temën e specializimit të zgjuar, në fakt duhet të arrijmë një pozicion për të qenë në gjendje të përgjigjemi nëse kemi nevojë për inteligjencë në radhë të parë.

Srđan Perić

Supozimi se një komunitet i ndërtuar mbi njohuri do të ishte i qëndrueshëm dhe i begatë në planin afatgjatë, aktualisht po humbet garën ndaj rritjes së injorancës, keqkuptimit dhe intolerancës. Është e rëndësishme të shtohet se edukimi kërkon përpjekje dhe heqje dorë, dhe që vështirë se ngulmon në një moshë që i nënshtrohet kënaqësisë sipërfaqësore.

Europa është përballur prej kohësh me dilemën nëse arsimi formal duhet të jetë në varësi të tregut të punës apo nëse qëllimi i tij kryesor është të na ndihmojë të njohim veten dhe botën përreth nesh. Rrethet akademike po bëhen gjithnjë e më të zhurmshme në mbështetjen e tyre për këtë të fundit, ndërkohë që nuk janë pa ndikimin e tyre edhe ata që besojnë se vendosja e impulseve për politikat e regjistrimit në shkolla dhe universitete të paktën duhet të rrjedhë nga ekonomia. A mund ta pajtojë specializimi i zgjuar këtë dilemë të ashpër? Duket se kjo është një kërkesë shumë e madhe për të, por në realitet mund t’i ndihmojë njerëzit të njohin avantazhet që kanë, t’i drejtojnë prirjet e tyre në atë drejtim dhe t’i zhvillojnë ato. E parë ekskluzivisht përmes prizmit të ekonomisë dhe funksionalitetit të sistemit – kjo ka kuptim dhe mund të jetë e dobishme.

Nga pikëpamja parimore, debati pro et contra mbi këtë temë mund të jetë interesant dhe të lindë risi. Megjithatë, kur e zbatojmë atë në realitetin në të cilin jetojmë, është krejtësisht e parëndësishme. Fjalë për fjalë çdo qeveri e vetme do të pranojë ose ka pranuar tashmë ndonjë ose pothuajse çdo strategji arsimore të bazuar në këtë, nëse ajo vjen nga një burim institucional i BE-së në distancë. Dhe nuk ka të bëjë me gjerësinë ose kuptimin e konceptit më të gjerë dhe gatishmërinë për ta zbatuar atë me të vërtetë – ata thjesht nuk kujdesen për arsimin. Një hap më tutje zhvillohet anti-intelektualizmi; në të, nëse je i prirur për meditim, pyetje, nëse je i matur apo introvert, ke rrezik serioz të shpallesh njeri i shërbimit nëse je i përshtatshëm në çfarëdo mënyre. Cilin shërbim? Është e parëndësishme, logjika nuk ka rëndësi këtu. Të flasësh për specializimin e zgjuar në Mal të Zi është si të kesh një debat për fizikën kuantike përpara një dyqani që shet, të themi, çorape. Tingëllon e zgjuar, por në fakt askush nuk mendon të merret me të në themel – sepse parimi aktual fitues është: jeta është ndjekja e kënaqësive sipërfaqësore të lartpërmendura dhe ato racionalizohen dhe ndahen nga klasa politike.

Tingëllon e pabesueshme, por zyrtarët e lartë besojnë se është në rregull të mos punësosh personin që di më shumë, por menaxherin, i cili, për mrekulli, është dikush nga partia e atij që promovon këtë lloj urtësie. Është e parëndësishme ajo që ju dini dhe mund të bëni, arsyetimi i vetëm zbret në përgjigjen e pyetjes së mëposhtme: “A je i yni?” Atje historia për specializimin inteligjent nuk ka kuptim, megjithëse në praktikë të paktën mund të na ndihmojë të mendojmë, të themi, si të trajtojmë çekuilibrat rajonalë në zhvillim dhe si të ndalojmë emigracionin dramatik nga zona më të vogla.

Triumfi i paritokracisë pasohet nga terrori i injorancës. Nuk ka vend për ide novatore. Prandaj, për të pasur çfarëdo lloj debati të besueshëm mbi temën e specializimit të zgjuar, në fakt duhet të arrijmë në një pozicion që të jemi në gjendje të përgjigjemi nëse ne kemi nevojë për inteligjencë në radhë të parë, nëse duam të specializojmë, dhe në çfarë. Deri atëherë, duam apo s’duam, ka një luftë politike, më thelbësorja e mundshme – lufta për lirinë e njeriut.

 

Srđan Perić është aktivist civil, një nga themeluesit e lëvizjes Preokret