Ne nuk ishim gati për një kërcim përpara – u bë më i vogli i mundshëm.

Srđan Perić

Qeveria afatgjatë prodhoi një gjendje shpirtërore në të cilën vështirë se mund të dallojmë mes asaj që është e dobishme dhe asaj që është e dëmshme për ne. Gjithçka që duhej të forconte demokracinë ishte dobësuar ose shtrembëruar përtej njohjes. Intelektualët, aktivistët, mediat… çdo gjë që ishte e orientuar në mënyrë kritike përballej me një sfidë serioze. Pas ndërrimit të qeverisë, zgjedhja ishte kjo: ose do të kishte një çmontim rrënjësor të mendimit politik dhe më pas të praktikës, ose do të dilnim për pre. E thënë në mënyrë metaforike: ose e shohim si një udhëkryq me mundësinë për të zgjedhur një rrugë tjetër, ose shikojmë ngritjen dhe rënien e aktorëve të papërshtatshëm për këtë moment historik. Në vend të një kryqëzimi, ne morëm një levë. Ne nuk ishim gati për një kërcim përpara – u bë më i vogli i mundshëm.

Në vend të një reforme sociale themelore dhe të thellë dhe të zëvendësimit të personelit kyç të sistemit, ne jemi vërshuar nga demagogjia dhe në të ardhmen e afërt çmimi që paguajmë do të jetë në financat publike jashtëzakonisht të paqëndrueshme. Një viktimë e rastësishme e procesit ka qenë fryma e sipërmarrjes – ne jemi shitur me idenë se nëse marrim hua dhe shpenzojmë më shumë, do të kemi më shumë dhe se puna ideale është ajo shtetërore.

Është krijuar një model, ne kemi njerëz që janë fitues profesionistë të tranzicioneve – secili. Ata mund të festojnë lidershipin e ri, sepse arriti të margjinalizojë një pjesë të konsiderueshme të atyre që sollën ndryshimin në një mënyrë ose në një tjetër dhe shpesh të krijojë reformatorë – ndonjëherë edhe ekspertë – nga shërbëtorët e regjimit të vjetër.

Çështja e të kuptuarit të rolit të medias tashmë ka marrë një dimension të ri. Edhe ne jemi prekur nga tendenca globale në të cilën mediat po reduktohen gjithnjë e më shumë në prodhues dhe shpërndarës informacioni me synimin ekonomik të fitimit përmes tregtisë së ndikimit. Përjashtimet janë të çmuara, por të pamjaftueshme për nevojat e demokratizimit të vërtetë. Ndryshimi i qeverisë nuk i dha fund praktikës së “listave të zeza” mediatike – disa të pritshme, disa të habitshme. Jemi në mes të ndarjes së plaçkës dhe për atë punë duhet optika bardh e zi. Mbi të gjitha, pozicioni i redaktorëve dhe gazetarëve është zhvlerësuar deri në atë pikë sa e ka bërë profesionin të pakuptimtë – sepse qeveria e re nuk tregon ndjeshmëri ndaj pikëpamjeve të atyre që në fakt e ndihmuan të vinte në pushtet, dhe pronarëve të mediave, si rregull, nuk i kuptojnë problemet ekzistenciale të gazetarëve të tyre.

Si rrjedhojë, kemi një situatë ku nuk ka as një indikacion për një dialog të gjerë social. Arsyetimi është i thjeshtë: ka mungesë të aftësisë për të dëgjuar dhe kuptuar atë që është e ndryshme.

Demokracia është e brishtë në natyrën e saj, por parimet e saj themelore duhet t’i japin vitalitet. Një prej tyre është sundimi i padiskutueshëm i mazhorancës. Ne ia dolëm ta shtrembërojmë këtë parim, ndaj me arsyetime të ndryshme shteti ynë menaxhohet nga struktura me një nivel të përgjithshëm shumë të ulët besimi në publik. Edhe një herë, çdo shpresë se më në fund do të zbatojmë dhe interpretojmë pa dallim Kushtetutën dhe ligjin ka rezultuar joreale. Dhe nuk ka nevojë të stigmatizojmë personalisht askënd këtu – ne nuk dimë ndryshe, dhe menaxhmenti i ri as nuk dinte, ose – siç rezulton – donte ndryshe.

Javët e fundit, ne kemi ndjerë një impuls të ri politik – zgjedhjen e Presidentit të ri të shtetit, pas humbjes së presidentit aktual, i cili në të njëjtën kohë u largua nga pozita drejtuese e partisë. Ekziston një mundësi që më në fund të filloni të votoni për diçka, dhe jo kundër dikujt.

Jemi duke u përballur me një proces të ngadaltë riedukimi për faktin se kemi çdo të drejtë të luftojmë për lirinë e mendimit dhe fjalës. Nëse ende duhet të shkruajmë për këtë në vitin 2023, atëherë mund të jemi të kënaqur edhe me vendin tonë në shkallën e Freedom House në lidhje me gjendjen e demokracisë, liritë politike dhe të drejtat e njeriut.

 

Srđan Perić është një aktivist civil, një nga themeluesit e lëvizjes Preokret