Kjo luftë ka një potencial të lartë për të ndikuar ekonomikisht dhe politikisht në të ardhmen e Ballkanit Perëndimor. Vendet janë të ndara për dënimin e Rusisë dhe bashkimin me sanksionet ndërkombëtare. Këto dallime nëse nuk menaxhohen do të ndikojnë në statusin aktual të marrëdhënieve dhe do të pengojnë progresin e arritur deri më tani.

 Sokol Dervishaj

 Lufta në Ukrainë është prova e përsosur se historia është kthyer dhe përplasja e qytetërimeve është më e fortë. Përpjekja e Rusisë për pushtimin në Ukrainë është një luftë tekstuale kundër një kombi sovran të nisur nga një fqinj ambicioz për motive të qarta politike. Justifikimet janë të rreme. Besimi, lakmia dhe mungesa e nevojës po dominojnë qëndrimin irracional të Rusisë që kërcënon paqen dhe rendin ndërkombëtar.

Një komb i lirë po lufton me guxim për mbijetesën dhe zgjedhjet e veta. Zgjedhje të cilat përfshijnë rrugën e BE-së për vlerat e saj të demokracisë, ekonomisë së tregut të lirë, lirive civile, të drejtave të njeriut, drejtësisë dhe prosperitetit. Së bashku me NATO-n për atë që përfaqëson, një aleancë lirie, paqeje dhe sigurie. Megjithatë, kur bëhet fjalë për krizën në Ukrainë, Europa dështoi në tërësi. Ukrainasit po jetojnë një makth, jo një mrekulli.

Përgjigja për pyetjen se kush dështoi është e thjeshtë. Të gjithë dështuan. Por mbi të gjitha ata që premtuan dhe nuk e realizuan. Interesat afatshkurtra të llogaritura mbizotërojnë mbi zgjedhjet strategjike afatgjata. Një paqe e ndërmjetësuar mund të sjellë fundin e një trajektoreje të shkurtër perëndimore për Ukrainën. Historia botërore do të rihapë librat e vjetër shkollorë të negociatave dhe kompromiseve për zonat e ndikimit, gjeografinë, territorin, burimet, aksesin strategjik, etj. Ukrainasit kanë hequr dorë tashmë nga ambiciet e NATO-s dhe kanë disa shpresa të paqarta anëtarësimi në BE për atë që do të mbetet nga Ukraina pas kësaj lufte.

Rendi botëror është sfiduar dhe një Luftë e re e Ftohtë është në dyert tona. Jeta nuk do të jetë më e njëjtë. Globalizimi do të preket dhe interesat strikte kombëtare do të rifitojnë terren në ekonominë dhe diplomacinë botërore. Kufijtë do të diktojnë të ardhmen. Europa është ndikuar mes viteve të rritjes së kërkesave për ofertë dhe hezitimeve për zgjerim. Kombet do të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen dhe një Marrëveshje e Përtërirë e Tregtisë Transatlantike është në horizont.

Për njerëzit e Ballkanit Perëndimor, rajonit dikur të “fuçisë së barutit”, kujtimet e luftës së viteve ’90 janë ende të gjalla. Pas vitesh përpjekjeje për t’u shëruar dhe pajtuar, ata ende po trokasin në dyert e BE-së. Lodhja e tokës së premtuar po nxit tensionet në rritje. Ndërhyrjet malinje me potencial të lartë destabilizimi janë të përhapura. Rusia ka dëshmuar të jetë një prej tyre. Mali i Zi, një anëtar i NATO-s dhe kandidat i BE-së, po stërmundohet që të mbajë identitetin e tij dhe ritmin e demokratizimit. Kosova dhe Serbia janë të humbura në bisedimet me pozicionin e paqartë të kësaj të fundit që zbut përafrimin me politikën e jashtme dhe të sigurisë të BE-së edhe në fazën e avancuar të negociatave të anëtarësimit në BE. Bosnja dhe Hercegovina është në prag të dështimit si shtet me kërcënimin e fundit se ngjarjet atje janë një shqetësim i Moskës. Maqedonia e Veriut është bllokuar sërish në një tjetër mosmarrëveshje historike mbi identitetin dhe gjuhën. Shqipëria ende pret që Bullgaria të vendosë. Brukseli po shikon. Vendimi shtyhet. Besimi i publikut në proces po lëkundet, duke korrur mosbesimin. Një këndvështrim i paqartë nuk mjafton. Ukraina është një mesazh i fortë.

Kjo luftë ka një potencial të lartë për të ndikuar ekonomikisht dhe politikisht në të ardhmen e Ballkanit Perëndimor. Vendet janë të ndara për dënimin e Rusisë dhe bashkimin me sanksionet ndërkombëtare. Këto dallime nëse nuk menaxhohen do të ndikojnë në statusin aktual të marrëdhënieve dhe do të pengojnë progresin e arritur deri më tani. Bashkëpunimi dhe pajtimi rajonal po humbet shpejtësinë. Debatet publike kundër dhe në mbështetje të kësaj lufte janë një shqetësim në rritje. Politikanët në vendet me lidhje të ngushta me Rusinë duhet të paralajmërohen dhe të vëzhgohen nga afër.

Është më shumë se koha e duhur që liderët europianë të veprojnë dhe të vendosin me guxim. BE-ja duhet të jetë një destinacion për të gjithë ata aleatë që kanë dëshmuar forcë dhe qëndrueshmëri, jo vetëm një perspektivë. Vlerat dhe përfshirja mbi paragjykimet dhe llogaritjet duhet të mbizotërojnë. Ukraina është një mundësi e humbur. Ballkani Perëndimor mund të jetë i radhës. SHBA dhe BE duhet të punojnë ngushtë me partnerët e NATO-s të vendosur në Ballkanin Perëndimor për të parandaluar përkeqësimin e mëtejshëm.

 

Sokol Dervishaj është ekspert i çështjeve ndërkombëtare dhe sigurisë