Të gjitha komunitetet po mbyllen, pa e kuptuar se dallimet fetare dhe kombëtare nuk janë shkak i problemeve dhe konflikteve, por në fakt çështja është në vetëdijen e kufizuar brenda të njëjtit komunitet.

Sladjana Kavaric Mandic

Nëse shikojmë tendencat e rritjes së të rinjve me diplomë universitare, mund të duket sikur shoqëria malazeze po përparon. Nëse shikoni marrëdhënien fshat-urban dhe rritjen e migrimit drejt qyteteve, mund të tregojë gjithashtu një tendencë modernizimi. Megjithatë, ajo që më shqetëson është se as numri i diplomave dhe as kapërcimet nga fusha te këpucët e llustruara nuk do të thotë asgjë për emancipimin shoqëror.

Nivelet e fesë po rriten në Mal të Zi dhe bumi i papritur dhe politizimi agresiv flet shumë për natyrën dhe themelin e atij modeli fetar të mbjellë në vitet 1990. Pavarësisht nga harta multietnike e shoqërisë, hulumtimet tregojnë se shumë të rinj të arsimuar, të orientuar globalisht dhe të avancuar janë gjithnjë e më shumë kundër martesave të përziera, dhe për këtë arsye kontribuojnë më shumë në vendosjen e vijave të padukshme midis individëve të kulturave, feve dhe kombeve të ndryshme.

Pse nuk rritet toleranca me edukimin? Dhe pse njerëzit e arsimuar nuk munden dhe nuk duan të ikin nga (para)ndërgjegjja e fisit?

Përgjigja e këtyre pyetjeve nuk është e thjeshtë, sepse ka shumë faktorë që çojnë në këto pasoja. Për shembull, hulumtimet tregojnë se malazezët jetojnë me prindërit e tyre për një kohë shumë të gjatë, duke lënë folenë e ngrohtë në moshën mesatare 33 vjeç, që do të thotë se ata kalojnë pothuajse gjysmën e jetës së tyre në pozitën e një fëmije. Nuk është e nevojshme të bëni hulumtime për të kuptuar se si prindërit edhe pas pavarësisë nuk kontribuojnë në autonominë e një “fëmije” të rritur prej kohësh, sado i rritur dhe i pavarur ekonomikisht. Përkundrazi, ata kanë më shumë gjasa të përpiqen të ndikojnë në vendimet e rëndësishme të të rriturve prej kohësh.

Pa nënvlerësuar statistikat, por në fakt me dëshirën për t’i sjellë statistikat në jetë, në vend që t’i lë ato si numra për t’u shqetësuar dhe pastaj të shkoj të shikoj oborrin e largët të dikujt tjetër, do të jap disa shembuj nga afërsia ime. .

Pothuajse çdo person i besimit islam rreth meje e konsideron veten të rrezikuar nga adhuruesit ekstremë ortodoksë. Ata kanë të drejtë ta bëjnë këtë, sepse nëse jo drejtpërdrejt, atëherë në mënyrë pasive-agresive një numër i madh ortodoksësh nuk do të donin një nuse apo dhëndër të një feje tjetër, veçanërisht jo islame, për të cilën ka epitete tashmë të këqija dhe një konsensus pothuajse i përgjithshëm mbi baza të ndryshme kulturore. Nëse dikush nuk do të pranonte një Tjetër në familjen e tij, atëherë çdo pranim tjetër është hipokrit për të thënë më të paktën.

Por kjo është vetëm një linjë komploti. Ajo që nuk u takon përfaqësuesve të bashkësisë islame është të mbyllen brenda grupit të tyre dhe të përjashtojnë “ortodoksët jo-ortodoksë”, domethënë një numër të madh të atyre që nuk besojnë në fe, por kanë emra të krishterë, gjë që i vë ata në grupin e atyre që ju luteni të mos e zënë zemrën e fëmijës suaj. Ata do të pushtohen nga disa pushtues të tjerë, apo jo? Një dhëndër ose nuse e qëndrueshme ekonomikisht nga diaspora, e cila u zotua të ruante traditën dhe gjakun e pastër, ashtu si një djalë ortodoks i betoi dashurinë e përjetshme nënës së tij dhe ajo i betoi atij një vakt të nxehtë të përjetshëm, të cilin ajo nuk do t’ia ofronte kurrë nuses të parës, sepse edhe brenda gjakut “tonë” e dimë se cila është më shumë “e jotja” dhe më e afërt.

“Qarkullimi i gjakut” në fakt formon një drejtim vertikal nga paraardhësi te pasardhësi. Mendimi im është se reflekset autoritare kalojnë brez pas brezi, të cilat asnjë diplomë bachelor nuk mund t’i ndryshojë. Dhe këto reflekse janë të shtresuara, në të gjitha emërtimet, me kushtëzime reciproke dhe me përfitim politik. Të gjitha shkallët tona të vogla janë në sipërfaqe, ndërsa thellë poshtë mbretëron trauma transgjenerative e luftës, si dhe kurthi patriarkal i dominimit brenda familjes, klanit dhe fisit.

Të gjitha komunitetet po mbyllen, pa e kuptuar se dallimet fetare dhe kombëtare nuk janë shkak i problemeve dhe konflikteve, por në fakt çështja është në vetëdijen e kufizuar brenda po atij komuniteti, i cili në logjikën e tij shkatërruese gjen probleme në diversitet, duke minuar një lidhje, dhe një arsye për një fund brenda një fillimi.

Përparimi është çështje rezistence, jo pajtueshmërie.

 

Slađana Kavarić Mandić është studente e doktoraturës dhe redaktore e portalit Normalizuj.me