Duhet thënë, dhe me të vërtetë, se më shpesh në marrëdhëniet ndërkombëtare aktorët marrin pozicionin e fuqisë dhe forcës për të mbrojtur dhe përfaqësuar interesat e tyre. Ndërsa kjo konsiderohet e papranueshme në marrëdhëniet ndërpersonale, parimet e lojës së pushtetit të papërpunuar mbeten të vlefshme në arenën ndërkombëtare.

Sanja Radović

Në kohën e shkrimit, përgjigja për këtë pyetje është shumë më e shkurtër dhe më e qartë se sa ishte vetëm shtatë ditë më parë. Nuk ka dialog dhe bota po i kthehet negociatave me pushkë dhe tanke. A është edhe e mundur të shkruash për rëndësinë e dialogut, në një kohë që duket se e ka humbur rëndë kuptimin? Unë besoj se po, sepse ishte mungesa e saj që e futi botën në një epokë të re paqëndrueshmërie. Dhe ia vlen të mësosh mësimet, çfarë është ajo që nuk shkoi mirë këtë herë.

Ne po hyjmë pa mëdyshje në një epokë të re të Luftës së Ftohtë. Nuk është më vetëm një vlerësim, është një fakt i pamohueshëm duke filluar nga 24 shkurti 2022. Kanë kaluar vetëm 30 vjet nga përfundimi i Luftës së Parë të Ftohtë, pothuajse aq kohë sa mes dy luftërave botërore. Mekanizma të ngjashëm historikë po e drejtojnë timonin tani. Pala humbëse në Luftën e Ftohtë fillon një konflikt të ri, duke treguar zhgënjim për mënyrën se si përfundoi ai i mëparshmi. Duhet thënë se pala fitimtare nuk e kuptoi dhe se e nënvlerësoi rëndë domethënien dhe fuqinë e pakënaqësisë. Kështu, në vitet e kaluara, të dyja palët kanë biseduar, por asnjëherë nuk e kanë dëgjuar njëra-tjetrën dhe në fund nuk e kanë kuptuar njëri-tjetrin. Ne po shikojmë pasojat e tmerrshme të mungesës së dialogut në ekranet tona televizive, me shpresën se së shpejti do të mblidhen forca të mjaftueshme për të kthyer procesin dhe për të ndalur luftën.

Duhet thënë, dhe me të vërtetë, se më shpesh në marrëdhëniet ndërkombëtare aktorët marrin pozicionin e fuqisë dhe forcës për të mbrojtur dhe përfaqësuar interesat e tyre. Ndërsa kjo konsiderohet e papranueshme në marrëdhëniet ndërpersonale, parimet e lojës së pushtetit të papërpunuar mbeten të vlefshme në arenën ndërkombëtare. Gjithashtu shpesh mund të shohim që levat e pushtetit përdoren në diçka që duket sikur duhet të jetë një dialog, por në fakt thjesht i jep palës tjetër mundësinë për të folur, pa respektuar në fakt atë që thonë. Kështu kemi dialog pa esencë, një guaskë, një formalitet. Pas këtij lloj dialogu të rremë, pashmangshmërisht pason një konflikt ushtarak.

Intermezzo-ja midis dy Luftërave të Ftohta na tregoi se gjërat kanë ndryshuar pak në strukturën globale. Forcat e armatosura deri në dhëmbë nuk mund të mësohen me logjikën e bisedës. Këtu hyjnë në lojë komunitetet lokale – secila shoqëri ka një përgjegjësi të veçantë për të inkurajuar atë dialog nga brenda. Çështja do të ishte arritja e një kuptimi të përbashkët mbizotërues se çdo militarizim është një hap drejt një lufte të ardhshme, se çdo ndarje është një hap drejt një konflikti të ardhshëm, se çdo padrejtësi garanton një padrejtësi të re në përpjekje për të korrigjuar atë të mëparshmen.

Duke përforcuar vazhdimisht dikotominë, duke ringjallur luftën manikeane, duke lavdëruar botëkuptimet e formuara në perspektiva ose kështu – ose ashtu, të gjitha ato inkurajojnë një luftë për supremaci, qoftë edhe pak, duke e lënë tjetrin në një gjendje zhgënjimi të pashmangshëm. Bota e krijuar në dualitet shkakton pakënaqësi të përhershme. Dhe për sa kohë që ne e ndërtojmë botën sipas modelit të fëmijëve të fituesve dhe humbësve, nuk do të kalojmë kurrë përtej përsëritjes së vazhdueshme të konfliktit.

Në biseda, dhe le të fillojmë që nesër – me njëri-tjetrin, duhet të arrijmë në një pikë ku të mos zemërohemi, ku të mos luftojmë bashkëbiseduesin tonë për pozicionin e korrektësisë, por përkundrazi të kuptojmë njëri-tjetrin. Të kuptuarit nuk është gjë tjetër veçse ndalimi i egos në gjysmë të rrugës. Kur të dyja palët të mësojnë të frenohen dhe të takohen me dy egot, të cilët më pas do t’i kthejnë shpinën njëri-tjetrit pa frikë se do të goditen pas shpine, ne do t’ia kemi arritur qëllimit.

Një botë pa “ndotje afektive” dhe në të cilën Tjetri shihet me sytë e të kuptuarit, është një botë e së ardhmes që dua të shoh dhe një botë në të cilën konfliktet si ato që po ndodhin tani nuk do të ndodhin.

 

Sanja Radoviq, Doktore e Shkencave Historike