Nëse duam t’i japim një vrull të plotë zhvillimit të inteligjencës artificiale, është e nevojshme të krijohet një strategji e sistemit në nivel shtetëror.

Nikola Bulatović

Epoka e inteligjencës artificiale (AI) ka ardhur dhe është një nga temat e domosdoshme në aktivitetet tona të përditshme, me pamje që variojnë nga parashikimet apokaliptike deri te shpëtimi i botës. Ne ishim dëshmitarë të parashikimeve të ngjashme kur u shpik energjia elektrike, mikroçipet dhe interneti.

Inteligjenca artificiale nuk do ta shkatërrojë botën dhe në fakt mund ta shpëtojë atë. AI, si çdo algoritëm tjetër kompjuterik, synon të zgjidhë një detyrë specifike duke përdorur rregulla dhe procese të programuara nga njeriu. Pra, Njeriu është krijuesi dhe pronari i kësaj teknologjie dhe është Njeriu që mund ta kontrollojë atë.

Inteligjenca njerëzore ka krijuar botën në të cilën jetojmë sot për mijëvjeçarë. Me AI ne kemi një shans për të përmirësuar inteligjencën njerëzore, e cila do të përshpejtonte ndjeshëm shpikjet inovative në shumë fusha, do të rriste probabilitetin e shpikjes së ilaçeve për sëmundjet e pashërueshme të sotme ose do të gjente mënyra për të zbutur ndryshimet klimatike.

Inteligjenca artificiale po krijon një revolucion në mbarë botën dhe Mali i Zi dhe vendet e rajonit në mënyrë të pashmangshme do të jenë, ose tashmë janë, pjesë e kësaj vale. Zhvillimi, aplikimi dhe përdorimi i zgjidhjeve të AI në Mal të Zi, edhe pse në një nivel të ulët në periudhën e mëparshme, tani kanë filluar. Në komunitetin akademik, tani janë krijuar departamente për AI që merren me kërkime të avancuara në fushat e bujqësisë, trafikut, ekologjisë, ekonomisë. Për shembull, përmes hulumtimit tim jam duke punuar në zhvillimin e metodave për zbulimin dhe matjen e shpejtësisë së automjeteve bazuar vetëm në sinjale zanore, të cilat do të ndikojnë në monitorim më të mirë dhe siguri më të madhe të përdoruesve të rrugës. Automatizimi i procesit të leximit dhe të kuptuarit të dokumenteve ligjore dhe financiare ka gjetur aplikimin e tij edhe në sektorin bankar, ku sistemet e AI zëvendësojnë me sukses përpunimin manual të një sasie të madhe dokumentesh dhe në të njëjtën kohë arrijnë saktësi më të madhe. Për parandalimin e fatkeqësive mjedisore, të shkaktuara nga zjarret e shpeshta gjatë stinës së verës, po punohet me një sistem AI për zbulimin automatik dhe të hershëm të zjarreve bazuar në video incizime. Mjekët në poliklinika përdorin asistentë të AI që i lejojnë ata të ekzaminojnë pacientët e tyre më shpejt dhe më mirë. Sistemet e AI krijojnë përmbajtje edukative për fëmijët dhe në këtë mënyrë marrin pjesë në edukimin e tyre të duhur që në moshë të hershme.

Të gjithë shembujt e mësipërm janë hapat e parë në kërkimin dhe zbatimin praktik të inteligjencës artificiale në Mal të Zi. Megjithatë, nëse duam t’i japim një vrull të plotë zhvillimit të AI dhe të sigurojmë që këta shembuj të mos mbeten të izoluar, është e nevojshme të krijohet një strategji sistematike për AI në nivel shtetëror. Një nga shtyllat e kësaj strategjie duhet të jetë arsimi, me fokus parësor në shkencat kompjuterike dhe programimin e AI.

Përgatitja më e mirë për një botë të fuqizuar nga inteligjenca artificiale është edukimi. Kur bëhet fjalë për shkrim-leximin e AI, ne jemi ende në fillimet ku një grup i kufizuar inxhinierësh, që punojnë në akademi dhe industri, menaxhojnë njohuritë e AI për pjesën tjetër të njerëzimit. Shoqëria do të jetë shumë më e pasur nëse përfshijmë në mënyrë aktive dhe i prezantojmë fëmijët tanë me botën e AI, në mënyrë që ata të jenë brezi i parë që përballet me potencialin e saj. Nëse nuk u japim njohuritë e nevojshme nxënësve malazezë në shkollë, në mënyrë që ata të përballen me kërkesat e ardhshme të fuqisë punëtore, ata do të gjenden në një pozitë serioze dhe të pafavorshme në krahasim me vendet që e kanë marrë më seriozisht teknologjinë AI në programin e tyre mësimor.

Kjo është pikërisht arsyeja e iniciativës së komunitetit MAIA (shoqata e Malit të Zi për AI) qëllimi kryesor i të cilit është promovimi dhe zhvillimi i inteligjencës artificiale përmes kërkimit, edukimit dhe bashkëpunimit. Me njohuritë dhe përvojën tonë, të fituar si brenda dhe jashtë vendit, ne mund të kontribuojmë në shoqërinë malazeze duke iu bashkuar valës së inovacioneve, duke rritur ndërgjegjësimin dhe interesin për AI.

 

Nikola Bulatović është një inxhinier i inteligjencës artificiale në Uhura Solutions dhe një nga themeluesit e Shoqatës Malazeze për Inteligjencën Artificiale (MAIA)