Ndoshta përshtatja e mësimeve historike do të thotë që ne fillojmë t’i quajmë burimet kryesore të paqëndrueshmërisë në Ballkan me emrat e tyre të vërtetë, në favor të europianizimit të vërtetë të rajonit.

 

Momçilo Raduloviq

 Përpjekjet e Edi Ramës në Forumin e fundit të Bled, kur ai preku lehtë krahun e Presidentit Rumen Radev, duke i kërkuar atij me një buzëqeshje miqësore që Bullgaria të ndalojë bllokimin e hapjes së negociatave për Maqedoninë e Veriut, dhe kështu Shqipërinë – sepse të gjithë ne duhet të udhëhiqemi nga Vlerat e Bashkimit Evropian – ishin të kota.

Rama, ashtu si unë, përsëriti në disa raste se politikat e reja të BE -së dhe udhëheqësve të saj aktualë udhëhiqen më tepër nga nacionalizmi dhe sondazhet e opinionit publik, sesa vlerat themelore të BE -së dhe ideja e bashkimit europian.

Fatkeqësisht, konfirmimet e këtyre pretendimeve janë të dukshme në pothuajse të gjitha vendet anëtare të BE -së, dhe intensiteti i standardeve të dyfishta vetëm sa rritet me madhësinë e vendit dhe ekonominë e tij.

Zbatimi i këtyre standardeve “mos bëni si unë, bëj si ju them” është ndoshta më i dukshmi në politikën ndaj Ballkanit Perëndimor, dhe veçanërisht në aktivitetet e anëtarëve më të mëdhenj të BE -së në këtë fushë. Dhe kështu, kontratat në aeroportet serbe, ndërtimi i metrosë së Beogradit ose nxjerrja e mundshme e litiumit janë shndërruar në një blind të madh para syve të udhëheqësve kryesorë europianë, të cilët zgjedhin të mos shohin se çfarë po bën Aleksandar Vuçiç për të shkatërruar institucionet në Serbi, ose për të provokuar paqëndrueshmëri në rajon.

Me pak fjalë, sa më të mëdha të jenë kontratat dhe investimet e kompanive europiane (kryesisht franceze dhe gjermane) në Serbinë e Vuçiçit, aq më të ulëta janë standardet e demokracisë në atë vend dhe aq më e madhe paqëndrueshmëria në vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor. Me këto politika, udhëheqësit e BE -së po shkatërrojnë një nga parimet bazë të integrimit në BE: që investimet europiane teksa një vend po i afrohet anëtarësimit, gjithmonë shkojnë paralelisht me standardet e demokracisë europiane.

Kjo, më pas çon në një seri pyetjesh, përgjigjet e mundshme të të cilave na trembin të gjithë ne që kemi luftuar ashpër për anëtarësimin e vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE për dekada të tëra.

Njëra, cili është ndryshimi thelbësor, në terma vlerash, midis investimeve që vijnë nga vendet e BE-së dhe investimeve që vijnë nga të ashtuquajturat vende ‘të treta’?

Dy, për sa kohë disa liderë të BE -së do të heshtin, duke miratuar në heshtje politikat e mediave, luftës politike, institucionale, klerikale, kulturore dhe ekonomike që Serbia e Vuçiçit po zhvillon mbi Malin e Zi prej vitesh? Nëse e kanë të vështirë të analizojnë çështjet aktuale, ata duhet të hedhin një vështrim në të kaluarën dhe të shqyrtojnë qëndrimin e Gjermanisë ndaj Austrisë para Anschluss. Ata do të habiteshin nga paralelet që do të gjenin në marrëdhëniet aktuale të Serbisë me Malin e Zi.

Ndoshta përshtatja e mësimeve historike do të thotë që ne fillojmë t’i quajmë burimet kryesore të paqëndrueshmërisë në Ballkan me emrat e tyre të vërtetë, në favor të evropianizimit të vërtetë të rajonit; krahas sanksioneve serioze për çdo zbatim të mëtejshëm të politikave të ‘botës serbe’, të cilat, çuditërisht, sipas Vuçiç, nuk ekzistojnë. Kjo do të ishte një kohë e mirë për t’ju kujtuar se Sllobodan Millosheviq pohoi, deri në fund, se Serbia nuk është përfshirë në asnjë luftë në Ballkan.

Së fundi, duke marrë parasysh këtë mini studim rasti të trekëndëshit të vlerës dhe interesit midis liderëve individualë të BE -së dhe institucioneve të BE -së nga njëra anë, Serbisë së Vuçiçit nga ana tjetër, dhe destabilizimit të Malit të Zi dhe Bosnjë Hercegovinës, nga e treta, lind një pyetje strategjike. A ka ky sistem vlerash të dyfishta një ndikim forcues ose dobësues në integrimin europian dhe euroatlantik të të gjithë rajonit?

Inercia afatgjatë e partnerëve të BE-së dhe NATO-s, të cilët, për një arsye apo një tjetër, relativisht me qetësi shikojnë politikën e “botës serbe” në thelb të jetë një anije për zbatimin e një “bote ruse” shumë më të gjerë në Ballkanin Perëndimor, në një masë më të madhe ose më të vogël, rezultojnë në një kthim të tipit bumerang të këtyre politikave dhe kanë një ndikim negativ në politikat e tyre të vendbanimit si brenda ashtu edhe jashtë.

Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme që ne të gjithë të përpiqemi, seriozisht dhe në parim, të kthehemi në vlerat fillestare të integrimit europian, që të refuzojmë standardet e dyfishta në pjesën më të madhe dhe të paktën të ndalojmë përdorimin e tepërt të frazave që janë bërë tragjikomike për të gjithë të cilët sinqerisht mbështesin anëtarësimin e Ballkanit Perëndimor në BE.

Në këtë frymë, le të kthehemi në fillim të këtij shqyrtimi të shkurtër kritik.

Me kërkesën e Ramës, Presidenti bullgar Radev u përgjigj se çdo vend në Ballkanin Perëndimor duhet të kalojë nëpër proceset rigoroze dhe procedurat shumë të rrepta deri në pranim, ashtu siç kanë bërë Bullgaria dhe vendet e tjera të BE -së.

E qeshura shpërtheu në sallë pasi e tha këtë.

I sinqertë, cinik, i rezervuar dhe i thartë.

Ashtu si integrimi në BE i Ballkanit Perëndimor sot.

 

Momçilo Raduloviq, kryetar i Këshillit të Agjencisë për Parandalimin e Korrupsionit në Mal të Zi