Nuk ka paqe kur disidentët politikë sulmohen fizikisht; kur mbërrijnë kërcënimet me vdekje dhe kur kërcënohen anëtarët e familjes, kur ka ultimatume për qëndrimin në punë; kur arrijnë mesazhe si ‘Ose do e doni flamurin tonë në fasadën tuaj, ose jeni tradhtar’

Miroslav Kevezdi

 Lufta është, sipas përkufizimit, një konflikt i fortë i armatosur midis shteteve ose kombeve. Nëse e përdorim këtë lente, atëherë shumë shtete ose kombe duket se tashmë jetojnë në paqe, dhe ato pak që kanë rënë nga pista e paqes do të kthehen disi në të – paqja është një gjendje natyrore, dhe lufta është e panatyrshme, dhe për këtë arsye nuk mund të zgjasë gjatë; përkujtimi i paqes është një çështje ceremoniale dhe proceset e paqes i përkasin politikave të vendasve të pakënaqur. Por a është vërtet kështu?

Vetëm një kuptim disi më i gjerë i luftës na çon drejt luftës kundër terrorizmit ose mafies, luftërave mediatike, luftës së nervave. Shtetet dhe kombet, si dhe konfliktet e tyre, nuk duhet të jenë përcaktuesit më të rëndësishëm të luftës. Bombardimi i informacionit, ngacmimi, kërcënimet, lënia në pritje – tregojnë se paqja mungon shumë më shpesh sesa duket. Nuk ka paqe kur çdo formë dhune është e pranishme.

Studiuesi i dhunës Markus Fath njeh pesë format e saj të ndryshme: dhunën fizike, psikologjike, delikate, strukturore dhe ligjore.

Dhuna fizike, më e dukshmja, nënkupton çdo dëmtim të bërë në trupin fizik të një personi tjetër, drejtpërdrejt (me armë, objekt) ose indirekt (neglizhencë, mosveprim).

Dhuna psikologjike nënkupton ato ndërveprime ndërnjerëzore që dëmtojnë kryesisht shëndetin mendor. Kjo dhunë merr formën e, për shembull, ngacmimit ose mobingut – sjellje agresive, që synon të dëmtojë një person tjetër dhe është e përsëritur. Dhuna psikologjike nuk ka pse të shkaktojë dëme psikologjike, por shkakton pasoja psikologjike – sëmundje psikosomatike, tendenca vetëvrasëse ose vetëvrasje.

Dhuna delikate është një formë dhune që reflektohet në të gjithë komunikimin që e detyron dikë të besojë se të gjitha problemet janë vetëm faji i tyre. Për shembull, shantazhi emocional në formën e “Nëse më do vërtet, atëherë …”, “Nëse më braktis, unë do të ..”. Fath thekson se kjo lloj dhune është kaq specifike sepse qëllimet e mira duket se janë të pranishme këtu – ngacmuesi beson se ata po ruajnë marrëdhënien mes tyre dhe viktimës. Pasojat, megjithatë, janë të njëjta me ato të dhunës psikologjike.

Dhuna strukturore i referohet kushteve në të cilat strukturat shoqërore kanë një efekt të dëmshëm tek njerëzit që jetojnë nën to. Shembuj janë zhurma dhe ndotja, por edhe kushtet monotone të punës dhe punë që lidhen me rreziqe të larta shëndetësore.

Dhuna ligjore është e gjithë dhuna e ushtruar nga qeveria, ndërsa vetë qeveria nuk pëson pasoja nga përfshirja në të njëjtat krime. Format më të dukshme janë aktivitetet e policisë, ushtrisë, gjyqësorit, por edhe autoriteteve të tjera.

Dhuna tenton të interpretohet ndryshe: si mjet për të arritur një qëllim (motiv, qëllim); si humbje e kontrollit (aftësia për të kontrolluar); si magjepsje (dashuri, tipar i përgjithshëm i njeriut); statusi i ndryshueshëm brenda procesit të zhvillimit (efekti i zhvillimit).

Nuk ka paqe kur disidentët politikë sulmohen fizikisht; kur mbërrijnë kërcënimet me vdekje dhe kur kërcënohen anëtarët e familjes, kur ka ultimatume për qëndrimin në punë; kur arrijnë mesazhe si ‘Ose e doni flamurin tonë në fasadën tuaj, ose jeni tradhtar’; ‘ne jemi miq, dhe ajo që ju po bëni nuk është ajo që bëjnë miqtë (prandaj, ju jeni armiku)’; kur cilësia e ujit, ajrit, strehimit, sigurisë dhe kushteve të punës po bëhet më e ulët çdo ditë; kur qeveria krijon një mjedis për persekutimin e qytetarëve, aktivistëve, gazetarëve, sindikatave dhe aktorëve të tjerë të cilët duhet të jenë pjesë e një shoqërie civile dhe demokratike.

Parimi prapa dhunës është i ashtuquajturi parim Një dhe i Vetëm-në formën e një personi, ideje, politike, feje, kombi, race, etj.

Paqja është bashkëjetesë, në të gjithë kompleksitetin e saj.

 

Miroslav Kevezdi, historian i filozofisë