Pak njerëz mendojnë për faktin se krimet e luftës në Mal të Zi nuk janë zgjidhur, nuk ka ballafaqim me të kaluarën, institucionet tona janë kapur, liritë e mediave janë të pamjaftueshme, barazia gjinore mezi është e gjallë, diskriminimi ndaj grupeve të cënueshme është ende i pranishëm, dhe sundimi i ligjit është një ëndërr e paarritshme.

 Milena Perovic

Paqe, tolerancë, pajtim. Fjalët e preferuara të politikanëve malazezë. Si politikanët e dikurshëm ashtu edhe ata aktualë, është e njëjta gjë, pasi shoqëria jonë zhytet më thellë në ndarje. Kur i dëgjoni, do të mendonit se Europa, veçanërisht tani e shqetësuar për forcimin e së djathtës radikale, mund të ketë nevojë të kërkojë të pranohet tek ne. Askujt nuk i shkon mendja që ndërkohë që ata kanë folur, ne në fakt kemi pritur dritën jeshile për t’u bashkuar me BE-në për dekada. Paralajmërimet mbeten të njëjta: krimet e luftës nuk janë zgjidhur, nuk ka ballafaqim me të kaluarën, institucionet tona janë kapur, liritë e mediave janë të pamjaftueshme, barazia gjinore mezi është e gjallë, diskriminimi ndaj grupeve vulnerabël është ende i pranishëm, dhe sundimi i ligji është një ëndërr e paarritshme.

Por fjalët janë ende zbuluese. Pavarësisht nga fjalimet politike të përgatitura mirë dhe të përshtatshme për rastin, si dhe nga vetëdija se çfarë kërkon Europa prej tyre, thelbi nuk mund të fshihet; ndonjëherë zbulohet me një fjalë. Ashtu si në reagimet e politikanëve për incidentin e fundit në Cetinje, kur të rinj ende të panjohur gjuajtën me gurë një autobus me fëmijë nga Nikshiqi, të cilët më parë kishin kënduar këngën “Veseli se srpski rode” (Gëzohuni, popuj serbë) para Manastirit të Cetinjes. Para se të gjuanin me gurë, të rinjtë u thanë t’i këndonin ato këngë në Serbi.

Në vend që të dënohet incidenti në një mënyrë që dënon gjuhën e urrejtjes dhe përhapjen e intolerancës kombëtare, reagimet ndaj ngjarjes kanë nxitur më tej tensionet dhe ndarjet kombëtare, duke abuzuar sërish rolin e fëmijëve dhe duke demonstruar thellësinë e problemit në të cilin gjendet vetë shoqëria malazeze.

Marko Kovaçeviq, kryetar i komunës së Nikshiqit, përfaqësues i Frontit Demokratik, i cili konsiderohet si e djathta lokale, deklaroi se Cetinja ishte “fashizuar dhe e kontaminuar” dhe u bëri thirrje autoriteteve të zbulojnë se kush e qëlloi me gurë autobusin e mbushur me “fëmijët tanë”. Përndryshe, tha ai, “Nikshiqit do ta bëjnë vetë”. Është kundërpërgjigjur kryetari i komunës së Cetinjës, Nikolla Gjurashkoviq, nga radhët e Partisë Socialdemokrate, e cila konsiderohet parti qytetare. Fjalori i tij nuk i përshtatej asaj që duhej të përfaqësonte. “Unë sinqerisht ju bëj thirrje që të mos përdorni fëmijët për qëllimet tuaja nacionaliste… duke provokuar Cetinjen dhe njerëzit e saj”, tha ai, duke shtuar se “dëshiron që provokimet e shëmtuara që disa kanë ndjerë dhe përjetuar të qëndrojnë në të kaluarën”, dhe citoi Pjetrin I – ” Një mik mund të ecë në Cetinje për tre orë, dhe një armik nuk mundet kurrë”. Gjithçka: fëmijët tanë, armiqtë tanë dhe fashistët e të tjerëve. Askush nuk njeh të vetët.

Interesant është edhe fakti se radhët e partive dhe organizatave qytetare të profilit qytetar konstatojnë se fëmijët që kanë vizituar manastirin e Cetinjes janë “abuzuar”. A janë ata? Në përputhje me Kushtetutën dhe ligjin vendas, fëmija ka të drejtë të shprehë lirisht mendimin e tij dhe të gëzojë lirinë e tij të besimit. Ligji kërkon që një fëmijë 12-vjeçar duhet të pyetet nëse pranon të përfshihet në mësimin fetar. Fakti që fëmijët ndodheshin para Manastirit të Cetinjes në vetvete nuk mjafton për të konstatuar se ata janë abuzuar.

Sipas hulumtimit të Qendrës për Edukim Qytetar, ka një tendencë në rritje në Mal të Zi, por edhe në rajon, të të rinjve gjithnjë e më shumë drejt fesë. Paralelisht, ka studime që tregojnë se të rinjtë në Mal të Zi nuk kanë shkallën e duhur të tolerancës ndaj të tjerëve. Shumica nuk mund ta imagjinojnë miqësinë me një rom apo një homoseksual; është pak më mirë me pakicat e tjera. Hulumtimi i bërë nga Forumi Mne mbi rezistencën e të rinjve ndaj sjelljeve ekstreme dhe radikale tregoi se ortodoksët e anketuar me prejardhje të caktuar malazeze nuk janë në gjendje të identifikojnë asnjë lloj sjelljeje ekstreme midis anëtarëve të besimit të tyre.

Ashtu si përfaqësuesit e tyre politikë.

 

Milena Perović është gazetare, drejtore e gazetës së përjavshme “Monitor”