Vaksinimi i detyrueshëm shoqërohet potencialisht me rreziqe të mëdha duke përfshirë por pa u kufizuar në: rënie të mëtejshme të besimit në vaksina, rënie të mëtejshme të besimit në institucione dhe ekspertë, dhe, për fat të keq, vaksinimet e detyrueshme i hapin rrugën fenomenit të vaksinimit fiktiv vetëm për dokumentacion dhe jo për qëllime shëndetësore.

Ilir Alimehmeti

Në Shqipëri, mbulimi zyrtar i vaksinave nënvlerësohet për shkak të një emëruesi të njëanshëm, i cili është popullsia e “supozuar” që jeton në Shqipëri. Por, të kuptuarit se një popullsi e tillë është në fakt më e ulët çon në një rritje të raportit, pra mbulimit të vaksinave. (Mund të bëhet një krahasim me listën zgjedhore që përfshin një numër shumë më të madh të njerëzve që votojnë në krahasim me popullsinë e vërtetë shqiptare, duke çuar në një pjesëmarrje të njëanshme “të ulët” të votuesve.

Së dyti, ekzistojnë barriera fizike reale dhe të perceptuara ndaj vaksinimit, siç është rasti për zonat e largëta ose personat të paaftë për të arritur në qendrat e vaksinimit. Në raste të tilla, vaksinat duhet të arrijnë tek njerëzit dhe jo anasjelltas.

Së treti, një sërë çështjesh të ndryshme rrisin hezitimin ndaj vaksinave duke përfshirë, por pa u kufizuar në: moshën relativisht më të re të popullsisë shqiptare, infektimin e mëparshëm me SARS-CoV-2, frikën nga efektet anësore të vaksinës, mungesën e besimit ndaj vaksinave në përgjithësi (anti-vaksinë) ose ndaj kësaj vaksine në veçanti për shkak të kohës së shpejtë të studimit dhe prodhimit, mungesës së besimit në institucione, mungesës së dëshirës për t’u vaksinuar me vaksina me efikasitet më të ulët, dhe së fundi, por jo me më pak rëndësi, teoritë e ndryshme të komplotit. E marrë së bashku, tema e përbashkët në të gjitha këto çështje është se “përfitimet nga vaksina nuk ia vlejnë të rrezikosh”.

A zbatohen fushatat e vaksinimit në mënyrën e duhur?

Jo aq shumë. Fushata e vaksinimit është e kufizuar kryesisht në komunikimin mediatik të politikanëve dhe ekspertëve, specifikisht sipas këtij rendi. Pragmatikisht, fushata e vaksinimit duhet të konsiderohet si një fushatë elektorale. Kështu, me informacion, çdo derë dhe çdo komunitet duhet të arrihet; liderët lokalë, fetarë ose me ndikim duhet të arrihen dhe të binden. Meqenëse të rinjtë nuk janë të arritshëm përmes televizorit ose politikanëve, artistët, VIP-at ose bashkëmoshatarët duhet të veprojnë si persona që arrijnë, duke përcjellë mesazhin në një mënyrë të perceptueshme dhe të besueshme. Ndërsa në shtresat e ulëta socio-ekonomike, gjithashtu duhet të merren parasysh stimujt monetarë. Pika kryesore është përcjellja e mesazhit të shëndetit publik në një mënyrë të plotë, transparente, të besueshme, të arritshme dhe të kuptueshme për secilin individ ose komunitet.

Ku është kufiri midis kujdesit për shëndetin e njerëzve dhe rrezikimit të së drejtës për zgjedhje të lirë?

Një pyetje e tillë përfshin jo vetëm pikëpamjet shëndetësore, por edhe ato shoqërore dhe juridike. Nga perspektiva rreptësisht shëndetësore, nga etika mjekësore dhe baza deontologjike është gjithmonë pacienti që jep aprovimin e informuar për secilën procedurë dhe trajtim, pasi të jetë informuar siç duhet nga personeli i kujdesit shëndetësor.

Vaksinimi i detyrueshëm mund të mbështetet vetëm nëse vaksinat e certifikuara (jo vaksinat e autorizuara për përdorim urgjent) do të kishin qenë në gjendje të ndërprisnin plotësisht transmetimin viral tek personat e tjerë. Fatkeqësisht, vaksinat aktualisht të disponueshme nuk mund të ofrojnë një pengesë të sigurt të transmetimit, prandaj minojnë një themel të tillë. Rrjedhimisht, duke pasur parasysh faktin se roli kryesor i vaksinës është parandalimi i formës së rëndë të COVID-19 vetëm tek individi i vaksinuar, por jo tek të tjerët, ne jemi përsëri në pikën fillestare me personin që duhet të vendosë vetë për ruajtjen dhe kujdesin për shëndetin e tij ose jo.

Nëse njerëzve u ofrohet informacion i plotë që përcillet në mënyrë të përshtatshme nga persona të besueshëm dhe në mënyrë adekuate, shumica e individëve do të arrinin në qendrat e vaksinimit pa qenë të detyruar, si në rastin e Mbretërisë së Bashkuar. Vaksinimi i detyrueshëm duhet të konsiderohet si një dështim i fushatës së informacionit. Për më tepër, vaksinimi i detyrueshëm potencialisht shoqërohet me rreziqe të mëdha duke përfshirë por pa u kufizuar në: rënie të mëtejshme të besimit në vaksina, rënie të mëtejshme të besimit tek institucionet dhe ekspertët dhe, për fat të keq, vaksinimet e detyrueshme i hapin rrugën fenomenit të vaksinimit fiktiv vetëm për dokumentacion dhe jo për qëllime shëndetësore.

 

Ilir Alimehmeti, Zëvendës Dekan në Fakultetin e Mjekësisë, Tiranë