“Samiti Europian” synon të krijojë një formë të re të arkitekturës institucionale europiane që do të përfaqësonte rrethin më të gjerë në serinë e qarqeve institucionale, thelbi integral i të cilëve është Bashkimi Europian.

Dusko Lopandić

Samiti “Europa” i krerëve të shteteve apo qeverive të 44 vendeve europiane i mbajtur në Pragë nuk njoftoi apo solli një kthesë dramatike të ngjarjeve tashmë tepër të trazuara që kanë tronditur Europën që nga 24 shkurti 2022. Mund të thuhet se është një lloj reagimi i përbashkët, edhe pse ende i përcaktuar në mënyrë të pamjaftueshme, ndaj rënies së rendit në “Europën e gjerë” të shkaktuar nga agresioni rus kundër fqinjit të saj. Duke nisur një konflikt që nuk është parë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore dhe që, për fat të keq, ka potencial të përshkallëzohet më tej, Rusia praktikisht e përjashtoi veten vullnetarisht nga rendi aktual institucional europian, siç konfirmohet simbolikisht nga dalja/përjashtimi i saj nga Këshilli I Europës, si dhe mungesa në takimin në Pragë.

Një diskutim një-ditor midis liderëve të 44 vendeve europiane kushtuar çështjeve të sigurisë, energjisë dhe migracionit, pa një axhendë të vendosur, pa ngritjen e një strukture institucionale dhe pa konkluzione (përveç një marrëveshjeje për të vazhduar me takime të ngjashme) tregoi, së pari, një dëshirë që situata aktuale e rrezikshme politikisht, ekonomikisht dhe e sigurisë, të tejkalohet bashkërisht – pavarësisht nga pikëpamjet e mundshme të ndryshme të pjesëmarrësve për çështje të caktuara specifike, ose nga ekzistenca e mosmarrëveshjeve të njohura dypalëshe.

Samiti në Pragë të kujton disi format e ndryshme të takimeve të ngjashme rajonale (minus deklaratën e përbashkët) që Bashkimi Europian organizon rregullisht – nga samitet me vendet në Afrikë deri në Amerikën e Jugut. Nga ana tjetër, “Samiti Europian” synon të krijojë një formë të re të arkitekturës institucionale europiane që do të përfaqësonte rrethin më të gjerë në serinë e qarqeve institucionale, thelbi integral i të cilëve është Bashkimi Europian. Samiti shpall forma të reja të bashkëpunimit pan-europian. Në të njëjtën kohë, ana tjetër e kësaj medalje nënkupton një pritje se do të ketë një rigjallërim të politikës së zgjerimit të Bashkimit Europian në kontekstin e ndarjeve të reja në Europë dhe pranimit të kandidaturave të Ukrainës dhe Moldavisë (së bashku me Gjeorgjinë) për t’u anëtarësuar në BE.

Është shumë e rëndësishme që një numër i madh pjesëmarrësish nga BE-ja, përfshirë kancelarin gjerman Scholz, konfirmuan se nisja e KPE në asnjë mënyrë nuk përfaqëson një alternativë ndaj politikës së zgjerimit të BE-së, e cila ka dinamikën e vet. Kriza dhe lufta në Europën Lindore kanë treguar, ndër të tjera, shkallën në të cilën BE është në thelb vonë me zgjerimin e saj në Ballkanin Perëndimor. Zgjerimi në vendet e Ballkanit Perëndimor – që po vazhdon prej dy dekadash dhe nuk ka fund – do të përfaqësonte një investim të vërtetë në sigurinë dhe të ardhmen europiane. Në këtë kuptim, në vend të propozimeve për shtyrjen e raundit të ardhshëm të zgjerimit deri pas vitit 2030, do të ishte shumë më e leverdishme që të përpunohen dhe zbatohen propozime novatore për përshpejtimin e zgjerimit të BE-së sa më shpejt që të jetë e mundur, duke pasur parasysh rrethanat e sfidave të reja gjeopolitike. Kjo do të nënkuptonte anëtarësimin gradual ose me faza të vendeve të BB-së në BE, siç u shpall në parim në konkluzionet e Këshillit Europian – paralelisht me përfshirjen e plotë të vendeve kandidate të Bashkimit Europian në politikat sektoriale të Unioni si dhe aksesi në fondet strukturore të Unionit.

Në një kohë kur paqja në Europë kërcënohet seriozisht më shumë se kurrë në historinë e kohëve të fundit, integrimi i vendeve të Ballkanit Perëndimor në Bashkim do të konfirmonte vitalitetin dhe efikasitetin e projektit të integrimit europian, duke siguruar stabilitet politik dhe rritje të prosperitetit ekonomik në rajon, i cili ka një rëndësi strategjike për të gjithë Europën. .

 

Prof. Dr. Duško Lopandić, Nënkryetar i Lëvizjes Europiane në Serbi