Gjuha e nacionalizmit përdor vetëm fjalë të mëdha: Identiteti, Historia, Tradita, Gjuha, Shkrimi i Shenjtë, Simbolet Nuk zbret nga ajo lartësi – nuk i sheh njerëzit. Në fakt, nuk shqetësohet nga ‘njerëzit e vërtetë’ ose nga rënia deri në atë nivel.

Dr. Dubravka Stojanovic

Shpesh dëgjojmë se në fakt nacionalizmi është mjaft i mirë. Sepse, çfarë problemi ka të duash popullin tënd? Problemi është që nacionalizmi nuk është dashuria për popullin dhe është pikërisht populli që e vuan më shumë dhe paguan çmimin më të lartë për politikën nacionaliste.

Pse e them këtë?  Gjuha e nacionalizmit përdor vetëm fjalë të mëdha: Identiteti, Historia, Tradita, Gjuha, Shkrimi i Shenjtë, Simbolet Nuk zbret nga ajo lartësi.  Nuk sheh ndotjen e lumenjve dhe ajrit, të sëmurët dhe të varfrit, të papunët, vend grumbullimet e plehrave, pyjet e gjymtuara, spitalet e shkatërruara, të rinjtë e pashkolluar … Me fjalë të tjera – nuk sheh njerëzit. Në fakt, nuk shqetësohet nga ‘njerëzit e vërtetë’ ose nga rënia deri në atë nivel.

I magjepsur nga fjalët e mëdha, nacionalizmi përcakton kufij imagjinarë dhe vë vijat e tij të kuqe, shkruan mendime kushtimtare, sakrifikon të ardhmen për të kaluarën e lavdishme. Për nacionalistët, kombi është përpara dhe mbi njerëzit, dhe interesat më të mëdha-nacionaliste janë më të rëndësishme se interesat e qytetarëve.  Pse them interesa më të mëdha-nacionaliste?  Epo, pikërisht sepse nacionalizmi nuk pajtohet kurrë me kufijtë ekzistues, ai gjithmonë i sheh ata shumë më larg, atje ku ishin dikur, atje ku duhet të ishin. Kudo, thjesht jo atje ku janë tani. Kjo është arsyeja pse nacionalizmi nuk është i interesuar për atë që është këtu, prandaj as nuk mund ta shohë atë, pikëpamjet e tij janë të përqendruara në të ardhmen, qëllimet e tij janë diku larg.

Pikëpamja nacionaliste mbi kombin është jo vetëm përpara dhe më lart, por edhe kundër popullit të tij. Ju nuk keni nevojë për një ekonomi të fortë dhe standard të lartë jetese, liri shtypi, institucione të forta, gjyqësor të pavarur, universitet autonom, intelektualë kritikë apo për opozitë, për të arritur qëllimet nacionaliste. Të gjitha të mësipërmet shihen si pengesë, si kërcënim për ëndrrat dhe lumturinë.  Kjo është arsyeja pse nacionalizmi e sheh opozitën si tradhti, shtypin e lirë si një kërcënim dashakeqës, ndarjen e pushtetit si një dobësi, institucionet dhe ligjet si një problem, intelektualët kritikë si ‘auto-shovinistë’, çfarëdo kuptimi që të ketë kjo. Për të arritur qëllimet e tij, nacionalizmi kërkon pikërisht të kundërtën – një udhëheqës të fortë, njerëz të bindur, kontroll të plotë dhe gatishmëri të vazhdueshme për të mbrojtur diçka, dhe po, për të marrë diçka gjithashtu. Dhe kjo është arsyeja pse, në fund, interesat nacionaliste u kundërvihen interesave të njerëzve: shteti është kundër shoqërisë.

Një problem edhe më i madh është gjendja e ndërgjegjes që rrezaton nacionalizmi.  Sepse, identiteti ndërtohet duke përdorur imazhin e tjetrit; nuk ka ide për veten pa idenë e Tjetrit, i cili pretendohet të jetë krejtësisht ndryshe nga ne.  Është më e lehtë për Tjetrin të jetë një komb fqinj ose, më mirë akoma, një pakicë kombëtare. Ata janë aty, ne i njohim mirë dhe sigurisht që janë fajtorë për diçka. Në mënyrë që nacionalistët amerikanë të duken më mirë, më të mëdhenj, më në moshë dhe më të bukur, është e nevojshme që të tjerët të jenë më keq, më të vegjël, më të rinj dhe më të shëmtuar se ne.  Prandaj kemi ndjenjën e epërsisë midis nacionalistëve. Dhe sapo të jemi superiorë, kemi më shumë të drejta. Dhe kur të kemi më shumë të drejta, është koha t’ua heqim ato të Tjerëve. Dhe kështu, me një kërcim të trefishtë, krijojmë bazën psikologjike për konflikt. Gjithashtu ekziston përshtypja e përhershme se Tjetri na kërcënon vazhdimisht, se ata janë burimi i të gjitha fatkeqësive tona dhe ne kemi një paranojë të vazhdueshme. ‘Ah, sikur ata të mos ekzistonin’ … Kjo është arsyeja pse krimi është faza e fundit e nacionalizmit, patjetër që buron prej tij, si realizimi i tij. Dhe kjo është arsyeja pse nacionalizmi nuk është aspak i drejtë, nacionalizmi i ha fëmijët e tij.

 

Dr. Dubravka Stojanovic, historian, profesor i përhershëm në Shkollën e Historisë, Fakulteti i Filozofisë, Universiteti i Beogradit