Një Ballkan i Hapur tingëllon mirë. Por, është gjithçka tjetër veçse e hapur. Ballkani ende jeton i rrethuar nga një mur mendor.

Borjan Jovanovski

 Vetë nisma për Ballkanin e Hapur si autokton tingëllon mirë. Puna për zhvillimin e bashkëpunimit rajonal si nevojë e vetë vendeve të rajonit dhe jo si projekt gjeopolitik i ndonjë faktori ndërkombëtar do të nënkuptonte në vetvete një hap të rëndësishëm përpara në kualifikimin e shteteve të Ballkanit për anëtarësim në BE, por edhe një Përparim në barrierat mendore. Por për të arritur këtë rezultat, të gjitha vendet e rajonit duhet së pari të kenë të qartë nëse kanë vërtet nevojë për integrimin në BE apo nëse ai u shërben politikanëve aktualë vetëm si një perde tymi që fsheh korrupsionin dhe tendencat autoritare. Shtetet në rajon, për shembull, kanë një problem thelbësor për të qëndruar pas një Deklarate të përbashkët që do t’i kërkojë me zë të lartë BE-së të përshpejtojë proceset integruese dhe të caktojë 2030 si afatin përfundimtar për anëtarësimin në BE. Paaftësia për të luajtur si ekip në arritjen e qëllimeve strategjike buron nga fuqia e agjendave të fshehura që minojnë çdo qëllim të mirë nga prapavija. Në këtë kuptim, asnjë nga iniciativat rajonale, pavarësisht nëse vjen nga rajoni apo nga jashtë, nuk jep asnjë rezultat, një seri takimesh të pafundme, të cilat nëse llogaritet vetëm kostoja e organizimit të tyre, dëmton më shumë se çdo tjetër përfitim. Parada e fundit e procesit të Berlinit në Tiranë nuk mund të fshehë dallimet e thella që rëndojnë bashkëpunimin rajonal.

Problemi më i madh në këtë kuptim është Serbia, e cila, duke pasur parasysh madhësinë dhe pozitën e saj gjeostrategjike, është çelësi i suksesit të çdo nisme bashkëpunimi rajonal. Flirtimi i saj me Moskën dhe Pekinin e bën atë një ‘bord tingëllues’ përmes së cilës përhapet propaganda ruse në rajon, mjeti më shkatërrues i së cilës është albanofobia dhe nxitja e çdo mënyre të mundshme konflikti midis ortodoksëve dhe myslimanëve. Në rastin e Maqedonisë, Moska nuk ka më nevojë të shpenzojë burime sepse mediat dominuese serbe këtu në mënyrë shumë efektive përhapin postulatet e asaj propagande të kalitur edhe me diskreditim të BE-së dhe proceseve integruese europiane. Në mënyrë të ngjashme, Beogradi ndikon në Malin e Zi dhe Bosnje-Hercegovinën në këtë mënyrë. Pra, Ballkani i Hapur në këtë kuptim, kur bëhet fjalë për Maqedoninë, mund të përkthehet si Kanal i Hapur për propagandën ruse.

Pra, për t’i dhënë fund agonisë së gjatë të rajonit, e cila fshihet pas dyerve të çdo nisme për bashkëpunim rajonal, është e nevojshme që vendet e Ballkanit Perëndimor të ulen në nivelin më të lartë dhe të kuptojnë reciprokisht se kush vërtet dëshiron dhe çfarë dëshiron. Deri atëherë, çdo iniciativë rajonale është vetëm një gjethe fiku pas së cilës fshihen atavizma potencialë ballkanikë.

 

Borjan Jovanovski, korrespondent shumëvjeçar nga Brukseli dhe autor i një numri të madh programesh televizive kushtuar proceseve të integrimit europian