E djathta radikale nuk është as një fenomen spontan, as pengesa kryesore në rrugën tonë drejt BE-së – janë ata që e krijuan atë dhe që tani, kur situata është bërë ngjitëse, nuk dinë ta dërgojnë këtë përbindësh në parahistori, ku i takon.

Alexandar Popov

Franca ka qenë në një gjendje paniku serioz gjatë muajve të fundit mbi mundësinë që Marine Le Pen, një kandidate e ekstremit të djathtë, mund të vinte në krye të një vendi që aktualisht është ndoshta një anëtar kyç i Bashkimit Europian. Emanuel Macron, presidenti aktual i këtij vendi, fitoi megjithatë, jo me një rezultat gati aq të mirë sa kur fitoi mandatin e tij të parë.

Nëse e djathta ekstreme mundi të rrezikonte jo vetëm Francën, por edhe të gjithë BE-në nga brenda, atëherë çfarë mund të thuhet për situatën në Ballkanin Perëndimor? Në këtë rajon, ku njerëzit ende jetojnë luftërat e papërfunduara të viteve 1990 dhe traumat e asaj kohe janë ende të freskëta, populizmi dhe nacionalizmi kanë tokë pjellore dhe lulëzojnë si barërat e këqija pas shiut. Vetë elitat politike e kanë inkurajuar këtë prirje vitet e fundit në disa prej vendeve, ku falangat ultra të djathta po marshojnë tani në qytetet që festojnë agresionin rus kundër Ukrainës me simbolin Z në banderola në vend të svastikës.

E gjithë kjo ka vite që ndodh para syve të perëndimit, pa e ngritur asnjë gisht për ta ndaluar. Përkundrazi – ata lajkatën disa liderë, për të mos u anuar me Rusinë, e cila tashmë ka depërtuar thellë në këtë zonë.

Dhe vetëm tani, kur agresioni rus ndaj Ukrainës ngriti të gjithë botën në këmbë, çështja e vendeve të Ballkanit Perëndimor u ngrit në mënyrë dramatike, pasi rajoni mund të shndërrohej në një fushë beteje rezervë në zemër të Europës, e cila ndihmon Rusinë të largojë vëmendjen nga Ukraina. Papritur lindi një ide që të gjitha vendet e rajonit duhet të pranohen në BE si një marrëveshje paketë, në mënyrë që të shkëputen nga ndikimi rus. Në të njëjtën kohë, mësimet nga e kaluara jo shumë e largët duket se janë harruar, ose kurrë nuk janë mësuar plotësisht. Disa vende nga ish-blloku lindor u pranuan në BE në dekadën e parë të këtij shekulli pa plotësuar as kriteret më elementare për të njëjtat arsye, për të bërë një largim nga Rusia. Ato vende nuk i plotësojnë kriteret bazë në sundimin e ligjit dhe ndërtimin e institucioneve të pavarura edhe sot, duke minuar nga brenda Bashkimin Europian.

Nga ana tjetër, jo shumë kohë më parë u vendos një pengesë për negociatat e pranimit të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë, e cila ndoshta mund të kishte kontribuar në qytetërimin e tyre të brendshëm. Ata kanë bërë një sy qorr ndaj Serbisë për vite me radhë kur para tyre sundimi i ligjit, institucionet e pavarura dhe liria e medias u mbyt, për të mos përmendur korrupsionin, në vend të përparimit drejt BE-së. Në garën e pengesave, Dodik kapërceu të gjitha vijat e kuqe, duke u tërhequr nga themelet e Bosnjë-Hercegovinës tullë për tullë, me qortime më të buta apo më të ashpra nga perëndimi, për të cilat dukej se nuk i interesonte… Në Mal të Zi protestuesit fetarë inkurajuan nacionalizmin dhe klerikalizmin serb, duke kontribuar në ndryshimin e qeverisë që e kishte sjellë këtë vend në pragun e Bashkimit Europian.

Dhe pastaj është habia e Perëndimit – pse e djathta radikale po lulëzon në këtë rajon? Dhe më pas lindi ideja e një pranimi të shpejtë kolektiv në BE. Në vend që BE-ja t’i përshpejtonte në atë mënyrë, ata, siç janë, do të përshpejtonin shpërbërjen e këtij integrimi, për të cilin Grupi i Vishegradit tashmë po punon me sukses. E djathta radikale nuk është as një fenomen spontan, as pengesa kryesore në rrugën tonë drejt BE-së – janë ata që e krijuan atë dhe që tani, kur situata është bërë ngjitëse, nuk dinë ta dërgojnë këtë përbindësh në parahistori, ku i takon.

 

Alexander Popov, drejtor i Qendrës për Rajonalizëm