Pse vdiq dialogu? E thjeshtë, me të vërtetë: sepse dy format e mbetura të komunikimit verbal dhe çdo komunikimi tjetër janë forcuar dhe në fund e kanë mposhtur atë – monologu dhe heshtja.

 Voja Zanetic

 Ndonjëherë është më mirë t’i shikosh gjërat në një mënyrë të thjeshtuar, kështu që do të jetë e njëjta gjë me këtë fenomen të çuditshëm – vdekjen e dialogut në shekullin e 21-të.

Por para se të hidhemi në çështjen e thjeshtimit, le të themi një ose dy fjalë për kompleksitetin e kësaj teme: pak pas kalimit midis dy shekujve, bota filloi gradualisht të mbyllet në “flluska” individuale, të izoluara dhe në të vërteta jo tepër të verifikueshme. Një nga një, komunitetet u krijuan bazuar në standardet e tyre të vlerave dhe në botët e tyre të pretendimeve të vërteta dhe të rreme. Dhe ata, natyrisht, nuk folën me njëri-tjetrin. Si rezultat, ata u shtuan gjithnjë e më shumë.

Ne presim fundin e këtij procesi të gjatë dhe të dhimbshëm ndërsa jemi të rrethuar nga paradokse historike: ka njerëz që do të ishin të gatshëm të digjeshin në kunj, njëlloj si Giordano Bruno, por ndryshe nga ai – ata do ta bënin këtë për pretendimin se toka është e sheshtë. Paralelisht, ka njerëz të organizuar në një komunitet që dyshojnë për llojin e gjakut që rrjedh në venat e njerëzve të fuqishëm, të bindur se bota sundohet nga hardhucat gjakftohtë. Në vitin 2005, fizikani amerikan Bobby Henderson themeloi Kishën Pastafariane, vetëm për argëtim, e cila bazohet në besimin se bota u krijua nga një përbindësh i madh fluturues si spageti. Unë nuk do të vë bast kundër faktit që, në këtë moment, ka njerëz që janë besimtarë seriozë të kësaj feje. Shkrimtari i këtyre rreshtave, meqë ra fjala, i përket degës autoqefale të parmixhanit të kishës sonë.

Ky shpërthim i madh mini-galaktikash që rrotullohen rreth të vërtetave të tyre ka krijuar një komunitet të madh politologësh neo-mjekësorë, të cilët (mendoj) pohojnë se vaksinat përmbajnë një çip që i shërben një motivi të madh të fshehtë të thellësisë së shtetit, dhe përbëhet nga bla, bla… Kjo “flluskë” tani është më e vështirë për t’u ndjekur, sepse rezulton se kura më e mirë për Covid-in nuk është në fakt Ivermectin, por baruti. Lufta, shërimi i të gjitha sëmundjeve. E cila u krijua gjithashtu si rezultat i ekzistencës së dy botëve, të cilat bazohen në dy të vërteta, në fakt të përbashkëta, – se ato do të pushtohen dhe shkatërrohen nga tjetra. Edhe dialogu mes këtyre dy botëve duket se ka vdekur, si të gjithë dialogët e mëparshëm. Kjo mbart rrezikun që bashkë me dialogun të vdesim edhe ne të gjithë.

Dhe tani le t’i kthehemi thjeshtimit të premtuar të përgjigjes së pyetjes – pse vdiq dialogu? E thjeshtë, me të vërtetë: sepse dy format e mbetura të komunikimit verbal dhe çdo komunikimi tjetër janë forcuar dhe në fund e kanë mposhtur atë – monologu dhe heshtja. Teknologjitë e reja të komunikimit, të krijuara në internet, na kanë mundësuar të përfitojmë nga rrjetet sociale dhe ato nuk kanë shërbyer vetëm për rrjetëzimin e shoqërisë ekzistuese, por edhe për krijimin e komuniteteve shoqërore krejtësisht të reja. Dhe krijimi i këtyre fiseve të reja dixhitale ka nevojë për monologje profetësh dhe prijësish, përsëritje papagalli nga “apostujt” dhe ndjekësit, si dhe heshtja dhe bindja e tufës së tanishme. E gjithë kjo ndihmohet nga besimi i qytetërimit të sotëm se çdo komunitet ka të drejtë të ekzistojë dhe se në bazë të barazisë së komuniteteve të ndryshme – dhe njerëzve në to – mund të krijohet barazia e pretendimeve dhe të vërtetave njerëzore në të njëjtën kohë. Dialogu u kthye kështu në një “bashkëjetesë” të “teorive” të barabarta. Në hapin tjetër, paraqitja e provave bëhet një fyerje për të paprovuarit, një shkelje e të drejtës së tyre për të besuar në atë që pretendojnë, edhe nëse ajo ishte e gabuar. Po, Toka është e rrumbullakët, por le të jemi tolerantë, le të ndryshojmë temën, personi me të cilin po flasim është një mbështetës i teorisë se toka është e sheshtë.

Prandaj, vdekja e dialogut lindi nga ringjallja e monologëve të shumtë. Me pasoja si ato të mesjetës së errët, lindi epoka më e ndritshme e këtij shekulli të ri: asgjë nuk mund të shihet nga drita e fortë e ndritshme e të vërtetave të barabarta. Demokracia është zëvendësuar nga barazia e autokracive, dija tërhiqet përballë tolerancës së injorancës, shkenca e mërzitshme jeton në hijet e supersticionit të shkëlqyer e plot ngjyra. Çfarë ka për të folur, kur mund të bërtasim pranë njëri-tjetrit, është shumë argëtuese. Sigurisht, kjo rubrikë që sapo lexuat është pjesë e asaj zhurme, ndaj ka shumë mundësi që të kërkohet një shpjegim tjetër për vdekjen e dialogut. Sepse gjithçka është relative, siç do të thoshte Ajnshtajni.

Por çfarë di ai.