Nuk ka asnjë fond ndërkombëtar të kishës, kishë botërore ose një bashkim kishtar – kisha i përgjigjet vetëm Zotit, dhe ai, siç dihet, shumë rrallë dërgon lajmëtarët e tij specialë për inspektim.

 Voja Zanetic

Si fillim, dhe për nevojat e kësaj teme dhe kësaj kolone, vlen të krahasohen dy grupe njerëzish: besimtarë dhe qytetarë. Do ta shihni, ka një kuptim të çmendur.

Pra, le të fillojmë me një përkufizim të përafërt të çështjes. Besimtarët janë një grup i bashkuar nga institucioni i një bashkësie fetare (në tekstin e mëtejmë Kisha, cilado qoftë), dhe të dhënat, rregullat dhe zakonet fetare të lidhura me to. Grupi i dytë është i bashkuar nga institucionet administrative, ligjet dhe rregulloret, të cilat janë të vlefshme në një territor të caktuar, të cilit ata qytetarë i përkasin. Kur e shikojmë çështjen nga ky aspekt territorial, një qytetar mund të quhet edhe kombas shtetëror. Së fundi, një besimtar duhet të jetë gjithashtu një qytetar, ndërsa qytetarët nuk kanë përse të jenë besimtarë. Domethënë, deri më tani askush nuk ka pohuar se qytetarët duhet të besojnë në diçka. Por tani, kjo është pikërisht ajo që dikush po pretendon.

Besimtarët besojnë se ekziston një Zot. Qytetarët besojnë se ekziston një Shtet. Siç qëndrojnë gjërat, ekzistenca e asnjërës nuk është vërtetuar plotësisht. Dhe po bëhet gjithnjë e më e vështirë për t’u vërtetuar.

* * * * * * *

‘Shteti ekziston!’ bërtiti nëpunësi i punësuar nga qeveria që punonte në një sportel institucioni, të cilit qytetari iu përgjigj ‘Ekziston vërtetë!’, duke dorëzuar letrat e tij në ritin e mbledhjes së dokumentacioneve; natyrisht, me dëshmi se ai ka paguar kontributin pikërisht nën ikonën e Bankës, e cila ndodhet në një kat tjetër të ndërtesës së Administratës, tempullit të Shtetit. Qytetari po i dërgon lutjen e tij Shtetit për të përmbushur një nevojë përmes këtyre letrave dhe shteti mund të zgjedhë të mos përgjigjet. Ata nuk thonë ‘Shteti na ruajt!’ për asgjë.

Shteti, një entitet në thelb fetar, nuk bazohet vetëm në besimet në drejtësi dhe efektivitetin e Administratës. Ceremonitë e paradës, si dhe ushtrimet ushtarake dhe policore organizohen për nevojat e besimit të qytetarëve në fuqinë e Shtetit. Ecje namazi, si të thuash. Datat e shenjta të themelimit të Shtetit festohen si të gjitha ditët e tjera fetare që shënojnë lindjen e objektit të besimit, dhe tufës së shtetit i jepen shumë shkronja të tjera të kuqe në kalendarin shtetëror, të cilat festojnë besime të ndryshme të diskutueshme. Kështu kemi 1 majin dhe 8 marsin.

Ne mund të mbledhim edhe më shumë prova për të mbështetur tezën se besimi në Shtet është po aq fe sa besimi në Zot. Dhe se pa besim masiv në drejtësinë tokësore të Shtetit, ateizmi masiv tokësor, i njohur më mirë si anarki, do të mbizotëronte. Në të, njerëzit do të silleshin sikur Shteti të mos ekzistonte,më i forti dhe më i pasuri do të impononte rregullat e veta, prona nuk do të kishte askënd që ta mbronte atë, krimi do të lulëzonte i fuqizuar nga ideja se nuk ka Shtet për ta ndëshkuar, punonjës të administratës do të bënin lëvizje jo-shtetërore dhe anti-shtetërore me një vetëdije të qartë se mosekzistenca e Shtetit i lejon ata ta bëjnë këtë. Dhe në luftën zgjedhore për poste të larta në Administratë, kishën shtetërore, profetët e rremë do t’u premtonin jo-besimtarëve se Shteti do të kthehej dhe se pas kësaj, Parajsa do të sundonte. Jo në ferrin ku jetojmë.

Sido të keni reaguar ndaj kësaj, është në rregull.

* * * * * * *

Nëse do të shkonim vetëm një hap më tej, krahasimi i administratës së Zotit dhe shtetit nuk do të përfundonte në favor të këtij të fundit. Burimet e kishës nuk janë të privatizuara, të paktën jo në një formë pronësie formale. Asnjë manastir nuk i është lënë ndonjë investitori të huaj fetar dhe me subvencione. Për më tepër, kisha nuk ka borxhe publike dhe rrallë ndodh që të rinjtë të shkojnë përgjithmonë në një kishë tjetër për besim të përkohshëm ose të përhershëm, sepse nuk shohin të ardhme në kishën vendase. Nuk ka asnjë fond ndërkombëtar të kishës, kishë botërore ose një bashkim kishtar – kisha i përgjigjet vetëm Zotit, dhe ai, siç dihet, shumë rrallë dërgon lajmëtarët e tij specialë për inspektim. Në atë, dhe në çdo kuptim tjetër, kisha e ka shumë më të lehtë; duke menduar nëse administrata e Zotit dhe e shtetit bashkëpunojnë apo jo, apo cila është marrëdhënia e tyre – ekziston një parakusht shumë i rëndësishëm.

Besimtarët uk kanë arsye të shqetësohen. Komuniteti i tyre do të mbijetojë.

Dhe për qytetarët, varet nga shteti – nëse ka një të tillë.

Amen.