Në panik, ne kuptuam idenë e gabuar rreth kritereve të përmbysura të vlerave, rreth prioriteteve të gabuara, rreth kuptimit të disa gjërave që nuk ishin të rëndësishme deri dje, rreth kuptimit të jetës.  Për brishtësinë e njeriut. Duhet ta dimë, por a jemi gati për ndryshim?!

Vera Jovanovska Tipko

Sikur jemi të pafat me vitet plot ritëm. 2020, njëlloj me atë të njëqind viteve më parë, shkaktoi një aritmi serioze të stilit të zakonshëm të jetesës. Dhe stili i jetës, i mësuar me ndjekjen e takikardisë ditore drejt qëllimeve më të larta dhe të mëtejshme të vetë-përcaktuara, të bllokuar në fuqinë e trendeve të ndryshme “mega” virtuale (biznese, bajt, piksel…) dhe herë pas here shoqëruar me, mikro hedonizëm shpesh të çuditshëm, përjetoi një kolaps të plotë. Forma iu nështrua esencës.

Globalizimi i krijuar është bërë një transportues i madh e i pandalshëm i virusit. Papritmas, pandemia e zhvendosi fokusin tek sektori shëndetësor i margjinalizuar dhe i harruar prej kohësh. Në panik, ne kuptuam idenë e gabuar rreth kritereve të përmbysura të vlerave, rreth prioriteteve të gabuara, rreth kuptimit të disa gjërave që nuk ishin të rëndësishme deri dje, rreth kuptimit të jetës. Për brishtësinë e njeriut. Duhet ta dimë, por a jemi gati për ndryshim?!

Ne përjetuam një tronditje civilizuese me efekte të shumta mendore “pas tronditjes”. Si në nivel kolektiv ashtu edhe në nivel individual. Veçanërisht të lakueshëm për kohë me mundësi të pakufizuara për transferimin e (keq) informacionit. Mediat na kanë mbytur me opinione, analiza, pikëpamje, numra, diagrame, parashikime, pritshmëritë, akuza. Infodemia e cila shkaktoi një lloj psikodemie me një faktor riprodhimi që po rritet vazhdimisht. Sindroma e stresit Covid – Covidism kolektiv. Program kompjuterik mendor bazuar në një aftësi hipokondriake dhe obsesive me sjellje të sëmurë. Stresi psikosomatik është pasojë dhe shkak. Pasojat e pandemisë virale. Shkak për uljen e imunitetit dhe rrezikut të shtuar. Theksoj se në disa raste shkakton mbushje me frikë, dhe në disa raste të tjera, në mohim.

Ndodhi një katarsis emocional. Frikë e shtuar nga ndotja, sëmundja, kriza ekonomike, e panjohura, pasiguria, vdekje. Doli në sipërfaqe detyrimi obsesiv, acarimi, ankthi, pakënaqësia, lodhja, pagjumësia, shpërqëndrimi, abuzimi me substancave psikotrope. Kuptimi i jetës ka humbur, janë rritur vetmia kronike, izolimi social, vetëvrasjet. Zemërimi dhe padurimi u ndezën dhe me to edhe agresioni familjar. Papritmas, mekanizmat automatikë të mësuar u ngushtuan, njerëzit u kthyen në armiq “të heshtur”, dolën në pah kufijtë dhe kufizimet. Ndodhi depresioni masiv. Një vorbull mendimi shkatërrimtar që të tërheq poshtë. Psikoza kolektive me pasoja afatgjata.

Një vit më vonë. Ne e kuptojmë, të paktën për momentin, se digjitalizimi nuk mund të zëvendësojë ndjenjën e dashurisë dhe dhembshurisë, ngrohtësinë njerëzore, altruizmin, dhimbjen, shikimin, përqafimin, puthjen. Se edhe makinat më të sofistikuara janë inferiore ndaj marrëdhënieve shoqërore. Që ne duhet të përqëndrohemi shumë më tepër tek vetja jonë, të jemi më të adaptueshëm dhe novatorë. Duke rritur ndërgjegjësimin për rëndësinë e shëndetit mendor, ne duhet të inkurajojmë dhe përkrahim luftën e brendshme instinktive për mbijetesë.

Po ashtu, kemi kuptuar se jemi të ndërthurur në mënyrë të pazgjidhshme, si individualisht ashtu edhe kolektivisht. Që limitet e pafundme dhe kufizimet nuk mund të ekzistojnë. Kjo, pavarësisht se sa të ndryshëm jemi, në thelb jemi të njëjtë. Me matrica të ngjashme mendore, emocione, rezistencë dhe mekanizma mbrojtës. Lumturia personale varet nga ajo kolektive. Që ne duhet ta ndryshojmë qëndrimin tonë ndaj vetvetes, ndaj të tjerëve dhe ndaj natyrës.

Ne duhet të nxjerrim mësim nga Covid  për të pranuar të panjohurën, të paparashikueshmen dhe të pasigurtën sa më parë të jetë e mundur. Dhe që gjithçka kërkon kohë dhe durim.

Panta Rei.

Dhe për këtë arsye: Lockdown – Shut down – Reprogram – Restart!

 

Vera Jovanovska Tipko, Psikiatre, psikoterapiste sjelljeje, Menaxhere e Përgjithshme e Qendrës Terapeutike Equilibrium – arsye dhe vizion, me vite praktikë dhe përvojë.