Ne do të kemi nevojë për Paradën e Krenarisë për aq kohë sa partitë politike, ato në pushtet, dhe qeveritë që ne zgjedhim vazhdojnë të pengojnë dhe ndalojnë një marshim proteste për të drejtat e të margjinalizuarve.

Matej Vrebac

Parada ime e parë e krenarisë u zhvillua në Malin e Zi në vitin 2016. Edhe pse nuk do ta harroj kurrë atë ditë të bukur në Podgoricë të zhytur në rrezet e ngrohta të diellit, një tjetër procesion ka mbetur i ngulitur në zemrën time dhe në kujtesën time në një mënyrë tjetër. Sigurisht, po i referohem paradës së parë dhe historike të krenarisë së B&H që u zhvillua në një ditë po aq të ngrohtë shtatori në Sarajevë në 2019.

Parada e parë në Bosnje dhe Hercegovinë u zhvillua pa asnjë incident dhe dhunë, ndryshe nga ato të para rajonale në Beograd dhe Zagreb dy dekada më parë, por asnjë deri më tani nuk ka kaluar pa kundërprotesta dhe vërshime të rregullta hipokrizie nga (homo/bi/trans) urrejtës dhe radikalë; tubime të të gjithë atyre që janë kundër jetës me të drejta të barabarta dhe kundërshtojnë mundësi të barabarta për të gjithë qytetarët. Mendoj se ky është tregues i mjaftueshëm se përse ekzistojnë protesta si Parada në shoqëritë tona dhe pse janë po aq të rëndësishme sa janë. Mbrëmjen para ose pas paradës në Podgoricë, dikush hodhi gaz lotsjellës në lokalin ku kishte festë për personat LGBTIQ. Askush nuk u lëndua, vazhdoi festa në shenjë rezistence, por kjo situatë përshkruan në mënyrë të përkryer atmosferën e dhunës që po ndriçojnë protestat si Parada. Po kështu, ka pasur sulme verbale dhe çiftet e të njëjtit seks në rrugë në Bosnje dhe Hercegovinë janë pështyrë përpara shpalljes së paradës së parë të krenarisë së B&H; madhësia e dhunës që ndodh në shtëpi, shkolla, vende pune dhe institucione të tjera shpesh mbetet nën radar, pa u vënë re.

Këtë vit rrugët e Sarajevës edhe një herë pritën paradën e krenarisë së B&H dhe shumë bashkëqytetarë ishin të indinjuar, duke pyetur veten pse kishte kaq shumë mbyllje rrugësh dhe ndryshime në regjimin e trafikut. Duhet të jetë një lloj homofobie, sepse ne kurrë nuk shohim kaq shumë zemërim publik për mbylljen e rrugëve gjatë festivaleve të filmit, derbit të futbollit ose ndonjë ngjarje tjetër të madhe.

Në praktikë, shumë pak gjëra kanë ndryshuar për mirë që nga parada e parë e B&H në Sarajevë në 2019, përveç faktit që njerëzit LGBTIQ+ dhe aleatët tanë hedhin dritë mbi trajtimin e pabarabartë dhe se ne jemi këtu për të kërkuar qasje të barabartë. Nevoja për një paradë në Bosnje dhe Hercegovinë do të ekzistojë derisa të miratohen dhe zbatohen një sërë ligjesh që rregullojnë marrëdhëniet e të njëjtit seks dhe shumë çështje të tjera në lidhje me statusin e personave trans dhe interseks. Do të ketë nevojë për paradë për aq kohë sa do të ketë nga ata që pyesin “Pse po e bëjnë këtë, pse po ecin, çfarë nuk kanë?” Ne do të kemi nevojë për Paradën e Krenarisë për aq kohë sa partitë politike, ato në pushtet, dhe qeveritë që ne zgjedhim vazhdojnë të pengojnë dhe ndalojnë një marsh proteste për të drejtat e të margjinalizuarve. Nuk kam dyshim se shumë aktivistë nga rajoni do të ecin në mbështetje në Europride në Beograd në shtator pikërisht për këto arsye, sepse sulmet e fundit nga huliganët në rrugët e Beogradit, gjuha e urrejtjes dhe tentativat për ndalime, kanë kaluar çdo kufi.

Shumë nuk e kanë kuptuar ende se çdo marshim është një demonstrim rezistence ndaj atyre që shtypin sistematikisht çdo grup të drejtat e të cilëve kërcënohen, nga punëtorët tek njerëzit me aftësi të kufizuara, dhe jo vetëm komuniteti queer.

Nuk e di se sa kohë do të duhet të kalojë derisa të zgjidhen shumë nga këto çështje, por rrugët u përkasin të gjithëve njësoj, ashtu si lehin qentë dhe kalojnë Paradat.

 

Matej Vrebac, kritik letrar dhe përkthyes