Косово и Србија, на пример, пред сè не се признаваат меѓусебно, а секој спореден договор се постигнува повеќе со меѓународен притисок отколку со волја на страните. Договорите што се формираат во овој дух многу е веројатно да станат нестабилни и да не ги дадат очекуваните резултати.

 Беким Салиху

 Дијалогот меѓу партии, држави, па дури и меѓу бизниси, бара и наметнува одредени услови; два се клучни. Првиот е да постои доверба меѓу страните, а вториот е да се има храброст за носење одлуки. Ако недостасува едно од овие, тогаш дијалогот се претвора во празна маса, се претвора во развлечен процес, кој може да се чини дури и безизлезен.

Има многу такви примери, но не изостануваат и спротивностите на таквите примери. Да почнеме со второто. Кога се појавија првите иницијативи за создавање на Европската унија, четири години по завршувањето на големата светска војна, имаше повеќе скептицизам и критики отколку оптимизам, дека оваа иницијатива ќе се претвори во организација која ќе ја добие и Нобеловата награда за мир. Иницијаторот на оваа иницијатива, министерот за надворешни работи на Франција (1950) Роберт Шуман, во изјавата испратена до медиумите, меѓу другото, истакна некои елементи од договорот постигнат меѓу Франција, Западна Германија, Белгија, Холандија и Луксембург, да се спојат јагленот и челикот од овие локации за целите на преработка и развој. „Водени од желбата за мир, од потребата на нашите народи да живеат достоинствено, со целосна доверба меѓу страните и убедени дека соработката меѓу земјите е иднината.“ Од ова може да се види дека Европската унија е изградена врз три премиси: од желбата или волјата за мир, од довербата создадена меѓу страните и од заедничката ориентација кон вредноста на соработката. Сето тоа се рефлектира и се постигнува преку дијалог. Во случајот со Европската Унија, се покажа кои се вредностите или начините да има добри резултати од дијалогот, но се покажа и кои би можеле да бидат пречките или недостатоците на дијалогот. Недостатокот на доверба, недостигот на ориентација кон иднината, недостигот на соработка, го поткопуваат дијалогот. Дијалог не може да има доколку едната страна се заканува, а доколку од оваа ситуација на крајот произлезе договор, тој се смета за нестабилен.

Дијалогот мора да се одвива и во духот на меѓусебно почитување, коректност и еднаквост на принципите. Косово и Србија, на пример, пред сè не се признаваат меѓусебно, а секој спореден договор се постигнува повеќе со меѓународен притисок отколку со волја на страните. Договорите што се формираат во овој дух многу е веројатно да станат нестабилни и да не ги дадат очекуваните резултати. Суштината на сето ова може да се најде во официјалното соопштение што ЕУ го објави со продолжувањето на преговорите меѓу Косово и Србија. „Знаеме дека дијалогот не е лесен процес, никогаш не бил, но постои итна потреба да се работи кон мир и стабилност за нашата заедничка иднина. Ова бара политичка храброст од двете страни. Потребна е посветеност и ревност во духот на компромисот и прагматизмот. Никогаш не било лесно да се најдат решенија за проблемите кои траеле толку долго и предизвикувале толку многу болка, но затоа сме тука денеска да се обидуваме повторно и повторно, сè додека еден ден не се постигне она што се бара“.

Суштината на оваа изјава го става во фокусот фактот дека не може да има дијалог без посветеност, и дека не може да има договор без храброст, дека се неопходни компромиси и прагматизам. Не е лесен процес, но е неопходен, за сите.

 

Бекими Салиху, политички аналитичар во институтот ГАП