Од јавен интерес е да се преиспитаат сите дадени концесии за мали хидроцентрали, да се направи пресек на моменталната состојба со сите еколошки и економски параметри и да се информира јавноста за моменталната состојба, со цел да се спречат последиците и да се обидеме да го поправиме она што може да се поправи.

Александар Перовиќ

Проектите за мали хидроелектрани предизвикуваат големи општествени проблеми, чии последици се конфликти, интриги, уцени, раздори, простори за корупциско-криминални активности, ситни политикантски манипулации, понижување на нашето културно наследство и несогледлива економска и еколошка штета за сегашните и идните генерации.

Денеска се играат разни игри околу проектите за мали хидроцентрали, чија цел е лично профитирање и удар врз развојот на еколошката состојба, семејството како основна клетка на општеството и обид за дискредитација на оние кои сакаат да го заштитат јавниот и интересот на идните генерации.

Сите поделби на Балканот отсекогаш биле простор за профит за одредени привилегирани интересни групи, кои, се чини, се заштитени од системот и на кои сè им е дозволено, исто како што за некои сè е на продажба.

Постојат 31 активни договори за МХЕ во Црна Гора, што значи дека овој број на електрани е и во фаза на експлоатација. Од 2010 до 2021 година беа раскинати вкупно 14 договори за концесија.

Сосема е јасно дека со проектите за мали хидроелектрани кои имаат минорно, скоро невидливо влијание врз енергетската стабилност и независност, а потенцијално големи последици врз реките и околните екосистеми, особено врз „дивите“ реки со питка вода, како и врз одржливиот развој на руралните области, се ризикува нестабилност во локалните заедници и се продолжува со зголемување на јазот помеѓу малата група на пребогати и оние кои секојдневно се борат за гол опстанок.

Реките имаат непроценлива вредност за граѓаните на Црна Гора и затоа е потребно, пред сè, да се процени нивната вредност во рамките на екосистемот и, соодветно, со активно учество на јавноста, да се донесе одлука за начинот на нивно вреднување, што подразбира многу повеќе отколку користење на хидропотенцијалот за производство на електрична енергија.

Неприфатливо е во 21 век, кога инструментите за ИКТ значително се користат за следење на животната средина, да немаме ситуација надлежните институции во реално време да ги следат потврдените реални податоци за квалитетот или протокот на вода, со што јавноста би била поштедена од потенцијална манипулација околу обезбедувањето биолошки минимум во водотеците, кои им се даваат на концесионерите на повеќедецениска употреба.

Несфатливо е како ниту самите инвеститори, имајќи ги предвид сите контроверзии што ги придружуваат проектите за мали хидроелектрани, ниту процесорите кои прават студии за проценка на влијанието врз животната средина, ниту надлежните институции кои им ги даваат потребните одобрувања, не ги препознале сите ризици што ги носи нетранспарентното работење и не се обиделе да обезбедат нивната работа да биде видлива за јавноста во секој дел кој се однесува на влијанието врз животната средина.

Затоа, сметаме дека е од јавен интерес да се преиспитаат сите дадени концесии за мали хидроцентрали, да се направи пресек на моменталната состојба со сите еколошки и економски параметри и да се информира јавноста за моменталната состојба, со цел да се спречат последиците и да се обидеме да го поправиме она што може да се поправи.

На самиот крај, покрај задоволството што запознавме искрени и непоткупливи соборци за нашите реки, кои ги има во секоја граѓанска иницијатива што ја поддржувавме, разумни инвеститори кои го препознаа неповолното инвестициско опкружување заради погрешната политика на носителите на одлуки, им кажуваме на сите што бараат начин да го стават својот личен профит над јавниот, кои се обидуваат да профитираат во партиските кругови преку дискредитација на граѓанските организации, или се жртви на уцени и притисоци, дека за реките во Црна Гора вреди да се бориме и дека во еколошките организации секогаш ќе имаат искрени заштитници, бидејќи ја препознаваме целата нивна убавина и потенцијал, како и моќта на нивната „дивина“.

 

Александар Перовиќ е еден од основачите и директор на еколошкото движење Озон. Тој е посветен на вклучување на јавноста во процесите на донесување одлуки во областа на животната средина.