Të rinjtë në Mal të Zi, të cilët arrijnë një pozicion të caktuar politik nga i cili mund të kenë ndikim konkret politik, preferojnë t’i drejtojnë përpjekjet e tyre drejt realizimit të politikës “së vjetër”, pra interesave partiake dhe personale, në vend që të punojnë drejt përmirësimit të pozitës së të rinjve.

Željka Ćetković

Të rinjtë në Mal të Zi nuk janë një kategori demografike në fokusin e vendimmarrësve, por ata nuk tregojnë vendosmëri të mjaftueshme as për t’u imponuar. Hulumtimi i Qendrës për Edukim Qytetar (QEQ) tregon se shtatë nga dhjetë qytetarë të Malit të Zi besojnë se pozita e të rinjve është e keqe, megjithatë, të rinjtë ende preferojnë të presin pasivisht ndryshimin në vend që ta iniciojnë vetë. Bazë për këtë është edhe mungesa e traditës së protestave studentore dhe të të rinjve të tjerë, si dhe dështimet e atyre ndërmarrjeve kur ato ndodhin rrallë. Vlen të kujtojmë se një protestë e madhe studentore dhjetë vjet më parë përfundoi në fakt me një “blerje” të disa drejtuesve të protestës studentore nga strukturat politike, por edhe me heqjen dorë nga lufta.

Vitet e fundit është rritur edhe potenciali për radikalizimin dhe ekstremizmin e të rinjve, i cili shoqërohet me dhunë gjithnjë e më të shpeshtë si një mënyrë për zgjidhjen e konflikteve mes të rinjve.

Sistemi arsimor, i cili duhet të nxisë reflektimin kritik dhe aktivizmin, është shkatërruar tërësisht, gjë që rezulton në faktin se pavarësisht nga notat e mira, të rinjtë largohen nga shkollat dhe universitetet me një cilësi dijeje mjaft modeste. Kjo shkon kundër tyre kur arrijnë në tregun e punës dhe për rrjedhojë zgjat varësinë e tyre ekonomike dhe të strehimit nga prindërit. Të rinjtë që qëndrojnë në Mal të Zi shpesh shprehin një pasivitet të mprehtë kur bëhet fjalë për angazhimin social dhe politik. Vullnetarizmi nuk është tërheqës për ta, gjë që mund të kuptohet deri në një masë pasi është kryesisht e papaguar dhe shumë prej tyre kanë shpenzime të caktuara jetese, por harruam se vullnetarizmi nënkupton edhe fitimin e përvojës, e cila është e rëndësishme për punësim më të mirë.

Të rinjtë janë të vetëdijshëm se votimi në zgjedhje është i rëndësishëm, ndaj një përqindje e konsiderueshme e tyre votojnë, por në të njëjtën kohë kanë besimin më të vogël institucional në partitë politike. Një pjesë e arsyes është edhe mënyra se si partitë politike i trajtojnë të rinjtë, për shembull, përkushtimi deklarativ për çështjet e tyre dhe (keq)përdorimi i të rinjve si burim në fushatat zgjedhore, ndërkohë që në praktikë nuk ka adresim të problemeve dhe sfidave. me të cilat përballen realisht të rinjtë, gjë që i shtyn më tej në margjina sociale dhe politike.

Është interesant fakti se Kuvendi aktual i Malit të Zi ka rreth 8% të deputetëve të rinj, por problemet e të rinjve nuk janë në agjendën parlamentare apo në digresione të debateve. Duket gjithashtu se të rinjtë në Mal të Zi që arrijnë një pozicion të caktuar politik nga i cili mund të kenë ndikim konkret politik, preferojnë t’i drejtojnë përpjekjet e tyre drejt realizimit të politikës “të vjetër”, pra interesave partiake dhe personale, në vend që të punojnë drejt përmirësimit të pozitës së njerëzve të rinj. Kjo është arsyeja pse as të rinjtë e partive politike dhe as organet përfaqësuese të studentëve nuk kanë pothuajse asnjë ndikim në krijimin e një mjedisi më të mirë për të rinjtë. Sindroma e “të rinj, por të moshuar” vërehet tek të rinjtë që kanë zgjedhur të qëndrojnë në Mal të Zi, ndërsa pjesa tjetër kontribuon shumë në zhvillimin socio-ekonomik të shoqërive të tjera dhe sigurisht që nuk planifikojnë të kthehen në Mal të Zi.

Një fakt i shtuar në këtë kuadër kompleks është se 50% e të rinjve duan të largohen nga Mali i Zi dhe nuk ka asnjë përgjigje sistematike ndaj kësaj dëshire të identifikuar qartë të të rinjve për t’u larguar nga vendi, ndërkohë që problemi i të ashtuquajturit ikje të trurit është tashmë një alarm i kuq. Nuk mund të fajësojmë të rinjtë se duan mundësi më të mira dhe standard më të mirë jetese, sepse nëse vendi i tyre nuk ua jep këto mundësi, pritet që ata t’i kërkojnë diku tjetër. Megjithatë, ne duhet të pyesim veten: ku na lë kjo ne si shoqëri – mes atyre që nuk do të bënin asnjë veprim dhe atyre që do të largoheshin në rastin e parë?

Është koha të fillojmë të mendojmë për këtë dhe që të gjithë ne të punojmë për ta bërë këtë shoqëri një shoqëri më të mirë për të rinjtë, për ta ndjerë atë si të tyren, një shoqëri për të cilën ia vlen të luftohet, që mund t’u japë atyre shanse për të realizuar potencialin e tyre. I takon të rinjve të krijojnë një të ardhme për veten e tyre dhe kjo e ardhme mund të jetë më e mirë për të gjithë ne nëse ata e krijojnë atë në vendin e tyre.

 

Željka Ćetković është koordinatore e programit të Qytetarisë Aktive në Qendrën për Edukim Qytetar