Bota nul-kulturore beson se ose nuk ka marrëveshje të përgjithshme, ose se një marrëveshje është rezultat i ndonjë komploti të errët me qëllimin e skllavërimit të padukshëm.

Voja Zanetic

Është gjithmonë mirë kur dikush ka mundësinë të fillojë një diskutim mbi një temë të përgjithshme me një rrëfim autobiografik. Pra, nëse keni kohë, ne do të shfrytëzojmë rastin, dhe një makinë kohe – në vitin e largët dhe të lashtë 2001.

Në atë kohë, të cilës i paraprinë konfliktet dhe luftërat, hulumtimet e bëra në territorin e Serbisë evidentuan se termi “tolerancë” në shumë raste ngjalli reagime negative. E shpjeguar përafërsisht, në një mënyrë jashtëzakonisht të thjeshtuar dhe tepër banale: një pjesë e mirë e të anketuarve mesatarë në atë kohë mendonin se “ajo tolerancë” ishte diçka që duhet praktikuar kryesisht sepse “të huajt po na kërkojnë”. Nënshkruesi i kësaj rubrike, si një i ri i apasionuar pas komunikimit, u punësua për të drejtuar një ekip njerëzish që do të ndihmonin në përkthimin e tolerancës, të paktën në hulumtimin e opinionit publik, nga emocionet negative në ato pozitive.

Rezultati ishte një fushatë me sloganin tashmë të mirënjohur – “Që edhe lopa e fqinjit të jetë (edhe) e gjallë dhe e shëndetshme.” Slogani u krijua mbi bazën e një tradite të gjatë globale, në cilën ju dëshironi gjithmonë më të keqen për fqinjit tuaj, sepse ata nuk meritojnë më mirë, as të jenë fqinj e asgjë.

Gjithsesi, toleranca po ecën relativisht mirë sot, faleminderit që pyetët. Lopa e fqinjit po reziston ende, por gjërat u ndërlikuan në lagje, si në nivel lokal ashtu edhe në atë global.

* * * * * * *

Njëzet vite të çuditshme që nga fushata për tolerancë, një vështrim më i afërt i lagjes ka treguar se ka shumë më tepër “Të Tjerë” për t’u toleruar dhe se ky fenomen quhet multikulturalizëm. Për më tepër, nuk do të dëmtonte të komunikonim dhe të mësojmë më shumë për njëri-tjetrin, gjë që do të na ndihmonte të respektonim njëri-tjetrin dhe kështu të shmangnim shfarosjen e njëri-tjetrit kur jemi të armatosur, kryesisht nga paragjykimi. Ky respekt quhet ndërkulturalitet.

Të dy termat kanë gjetur vendin e tyre në dokumente të ndryshme, përmenden herë pas here në fjalimet e zyrtarëve përgjegjës, mediat ndonjëherë i prekin ato, madje ka disa ngjarje që drejtohen për të rritur sasinë e multikulturalitetit dhe ndërkulturalizmit në hapësirën dhe kohën lokale. Gjatë gjithë kësaj, i mbushur me tolerancë vaskulare, dialog dhe mirëkuptim, u shfaq një fenomen i ri. Meqenëse nuk ka ende një emër gjithsesi, ne do ta quajmë atë nul-kulturalizëm.

Ndryshe nga kultura, e cila bazohet në vlera dhe standarde të përbashkëta, qëllimi i të cilave është funksionimi i çdo komuniteti njerëzor, nul-kulturalizmi nuk ka asnjë ide për asnjë koncept – “të përbashkët” apo “funksionues”. Bota nul-kulturore beson se ose nuk ka marrëveshje të përgjithshme, ose se një marrëveshje është rezultat i ndonjë komploti të errët me qëllimin e skllavërimit të padukshëm. Në hapin tjetër, mosekzistenca apo mohimi i ndonjë kulture të përbashkët tregon prirjen për t’u bërë një kulturë në vetvete, rrëmben celularin dhe kompjuterin dhe kërkon njerëz me mendje të njëjtë të shpërndarë nëpër universin e ndarë të internetit dhe rrjetit të komunikimeve. Madje disa kanë në dispozicion televizionin, policinë dhe ushtrinë…

Të gjitha këto janë disa nga fqinjët e kohës sonë, me lopë shumë të çuditshme që as kanë brirë dhe as nuk japin qumësht. Thjesht janë shumë të gatshëm që, pa hyrë në asnjë dialog, të turren mbi gardhin, me gamën e afiniteteve mes tokës së sheshtë dhe të huaj.

* * * * * * *

Prandaj, dekada e tretë e shekullit të njëzet e një paraqiti nevojën që – përpara se të përcaktojmë se si ndryshojnë të gjitha kulturat tona – të përpiqemi të kuptojmë se çfarë është e nevojshme nga universalja dhe e zakonshmja, në mënyrë që çdo gjë të funksionojë, duke përfshirë edhe ndërkulturalizmin. Toleranca, e cila pranohet si e dëshirueshme dhe e nënkuptuar, duket se kërkon shtypjen e vijave të trasha të kuqe, poshtë të cilave ka “vlera” dhe “standarde” të pakuptimta për t’u respektuar.

Në këtë mënyrë, nul-kulturalizmi bëhet kandidat për tolerancë zero dhe mungesa e justifikuar e tolerancës bëhet një temë që ia vlen të merret në konsideratë, si një mënyrë për të mbrojtur diversitetin që në fakt është e hapur për dialog. Dhe kjo është ndërkulturore, sepse para çdo gjëje tjetër – është në zotërim të kulturës elementare.

Nëse nevojitet një fushatë e re për tolerancën, le të më telefonojë dikush.

Që një fqinj të ketë një lopë, ajo si fillim duhet të jetë e vërtetë.