Edhe kur gratë pushojnë së heshturi, kur ato organizohen në solidaritet për të mbrojtur veten dhe nisin aksionet për ndryshimin e ndërgjegjes, mungon gjithmonë një përfundim real, i cili do të sillte ndryshime shoqërore.

Uranija Pirovska

Dhuna kulmon gjatë kohës së luftës dhe duket se përfundon me uljen e armëve, por kultura e dhunës, veçanërisht ndaj grave në këtë zonë, është konstante edhe në kohë paqeje. Krahas formave ekstreme si vrasja dhe përdhunimi, kjo kulturë mizogjene ka gjetur një fushë të gjerë manifestimi vitet e fundit përmes mjeteve dixhitale. Ngacmimet, të cilat në thelbin e tyre bazohen në urrejtjen ndaj grave, janë shkaku i një lufte të pabarabartë dhe të përditshme të mijëra grave.

Edhe pse ne kemi qenë gjithmonë larg të qenit ‘skandinave’, është më se legjitime të pyesim: pse grave në shoqëritë tona, në të cilat atyre u është dhënë e drejta për të votuar dhe për të marrë pjesë në jetën publike (madje edhe më herët se në disa shoqëri shumë më të zhvilluara), ende përballen me trajtim të prapambetur, të dhunshëm dhe çnjerëzor. Të reja e vajza, gra, nëna, motra, kolege. Si mund të jetë ende e zakonshme që gjysma e potencialit njerëzor të trajtohet si më pak e vlefshme se gjysma mashkullore?

Përgjigja është padyshim komplekse, siç është edhe problemi. Tranzicioni në rajonin tonë u shoqërua me konflikte të armatosura, gjakderdhje dhe ringjallje të ideologjive monstruoze që nuk kanë asnjë tolerancë për “të tjerët”, të ndryshmit dhe më të pambrojturit. Mbi plagët e freskëta të luftës, roli i feve dhe rrjedhimisht i politikës konservatore në përgjithësi u forcua lehtësisht. Në kushte të tilla, shfaqja e lëvizjeve anti-gjinore në shkallë globale arriti lehtësisht tek përfaqësuesit e saj vendas dhe avokatët e ideve retrograde edhe në jetën politike. Së fundi, si pasojë e gjithë kësaj, por në të njëjtën kohë si arsye shtesë për nxitjen e trajtimit degradues të grave është mosveprimi i institucioneve shtetërore në rastet e dhunës me bazë gjinore.

Qëndrimi joprofesional i autoriteteve ligjzbatuese, të privuara nga çdo sensibilizim për këto çështje, kontribuoi në krijimin e një praktike mosndëshkimi, një atmosfere në të cilën viktimat kanë frikë të raportojnë viktimizimin e mëtejshëm, si dhe një situatë ligjore në të cilën pavarësisht adoptimit e politikave progresive si Konventa e Stambollit, situata në terren po ndryshon ngadalë ose aspak nga status quo-ja në të cilën jeta e grave, por edhe integriteti fizik dhe mendor i grave janë më pak të vlerësuara. Në përgjithësi, nuk do të ishte ekzagjerim të thuhet se dhuna ndaj grave në Ballkan më shpesh përfundon me një epitaf sesa me një epilog ligjor. Kjo sepse shteti më mirë do ta torturonte viktimën e dhunës, duke relativizuar atë që ka përjetuar dhe mbijetuar, sesa të sanksionojë dhunuesin. Edhe kur gratë pushojnë së heshturi, kur ato organizohen në solidaritet për të mbrojtur veten dhe nisin aksionet për ndryshimin e ndërgjegjes, mungon gjithmonë një përfundim real, i cili do të sillte ndryshime shoqërore. Reagimi rajonal i aktivistëve në lidhje me rastet e ngacmimeve seksuale në internet përmes grupeve në platformën Telegram (Dhoma Publike 1 dhe 2, Dhoma e Ballkanit, Qendra e Gjevgjelisë, Dhoma Serbe, Fig dhe të tjera) dikur tërhoqi vëmendjen e publikut anembanë Ballkanit, por procedimi penal nis vetëm për një numër të vogël autorësh. Përgjegjësit para ligjit u ndoqën penalisht vetëm për ‘prodhim dhe shpërndarje të pornografisë së fëmijëve’, ndërsa viktimat e rritura mbeten pa mbrojtje dhe drejtësi. Trajtimi i marrë nga gratë dhe vajzat në rajon, të cilat inkurajoheshin të raportonin dhunën seksuale nën hashtag-un ‘UnëNukKamRaportuar’, është i ngjashëm. Nëse viktima më pas injorohet apo sulmohet më shumë se dhunuesi, atëherë si duhet të gjejë vullnetin dhe forcën për të dalë, për ta raportuar, për të luftuar?

Një botë më e mirë është e mundur vetëm kur fillojmë të trajtojmë vërtetë të gjitha format e dhunës, duke përfshirë botëkuptimet e rrënjosura, sipas të cilave jo vetëm barazia gjinore nuk ekziston, por marrëdhëniet e epërsisë manifestohen në shpërthime dhune dhe ngacmimesh. Ndryshimi kulturor nuk ndodh brenda natës, por ai mund të përshpejtohet me të vërtetë vetëm nga ndryshimet në institucione dhe në mënyrën se si trajtohet dhe sanksionohet dhuna e shkaktuar nga urrejtja. Kjo është arsyeja pse lëvizjet e grave, përveç forcimit të rezistencës së tyre ndaj konservatorizmit dhe patriarkalizmit si armiku i tyre natyror, përveç përpjekjeve të vazhdueshme për të ndryshuar vetëdijen e komuniteteve të tyre, duhet të jenë jashtëzakonisht këmbëngulëse dhe konsekuente në luftën e tyre për demokratizimin dhe sensibilizimin e institucioneve dhe për mbrojtje të plotë juridike, ekonomike dhe sociale.

 

Uranija Pirovska, Drejtor Ekzekutiv i Komitetit të Helsinkit