Në Maqedoninë e Veriut, legjislacioni mjedisor dhe strategjitë përkatëse janë shumë të harmonizuara me ato të Bashkimit Evropian. Megjithatë, ka sfida serioze që lidhen me zbatimin e tyre.

Toni Popovski

Janë krijuar mekanizma formalë për konsultim dixhital për miratimin e strategjive dhe ligjeve, por jo rrallëherë, nuk ka kohë të mjaftueshme për të gjithë palët e interesuara për të folur dhe ende mungojnë mekanizmat e reagimit.

Përvoja e deritanishme sugjeron që procese më të gjera konsultative dhe gjithëpërfshirje të përshtatshme ofrohen rregullisht në rastet kur strategjitë ose ligjet hartohen përmes BE-së ose projekteve të tjera të mbështetura nga donatorët, në krahasim me iniciativat e pavarura nga autoritetet ekzekutive, të cilave shpesh u mungon angazhimi i plotë për të zbatuar parimet e pjesëmarrjes dhe transparencës. Nga ana e tij, Kuvendi i Maqedonisë së Veriut ka krijuar praktika për mbajtjen e seancave të hapura konsultative të komisioneve me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të palëve të interesuara, përfshirë organizatat e shoqërisë civile.

Për sa i përket menaxhimit të mbetjeve, zgjidhja ligjore parashikon ngritjen e sistemeve të përshtatshme në nivel të tetë rajoneve të planifikimit statistikor. Kompetenca është e decentralizuar dhe në ngritjen dhe funksionimin e këtyre sistemeve një rol të madh kanë komunat. Maqedonia e Veriut ka një vetëqeverisje lokale në një nivel, një nivel me 80 komuna dhe qytetin e Shkupit si njësi të veçantë të vetëqeverisjes lokale. Kompetencat e vetëqeverisjes lokale barten në mënyrë simetrike në të gjitha komunat, pa marrë parasysh karakterin e tyre (urban apo rural), madhësinë dhe karakteristikat e tjera specifike. Zgjidhja me ngritjen e sistemeve rajonale të menaxhimit të mbetjeve synon të arrijë ekonomi në shkallë përmes përdorimit të formave të bashkëpunimit ndërkomunal dhe bashkëpunimit institucional në nivel të rajonit planor, në përputhje me dispozitat e Ligjit për Zhvillimin Rajonal. Aktualisht, janë krijuar vetëm disa aspekte institucionale, si të ashtuquajturat Borde Rajonale të Menaxhimit të Mbetjeve, dhe ka ende debate në lidhje me përzgjedhjen e vendeve për landfillet sanitare rajonale, si dhe negociatat për krijimin e ndërmarrjeve të përbashkëta për menaxhimin e landfilleve rajonale. Sfidë specifike është rezistenca ndaj nismave për konsolidim të konsiderueshëm të ndërmarrjeve komunale, duke qenë se aktualisht çdo komunë ka të paktën një ndërmarrje publike dhe se shumica dërrmuese e tyre përballen me vështirësi financiare.

Në kuadër të edukimit dhe ndërgjegjësimit të publikut për menaxhimin e mbetjeve miqësore me mjedisin, një detyrim i qartë për bashkitë është përcaktuar në legjislacionin përkatës, por për momentin nuk mund të vërehet një proaktivitet më i madh nga ana e bashkive. Arsyetimi gjendet kryesisht në mungesën e burimeve financiare për shkak të shkallës së ulët të decentralizimit fiskal në Republikë (vetëm rreth 5% e totalit të fondeve publike shpenzohen në nivel të vetëqeverisjes lokale). Bordet rajonale të menaxhimit të mbetjeve janë të hapura për pjesëmarrjen e përfaqësuesve të sektorit civil, dhe në lidhje me cilësinë e shërbimeve dhe tarifat për menaxhimin e mbetjeve, është planifikuar të sigurohet pjesëmarrja përmes këshilleve bashkiake si dhe përmes të ashtuquajturve këshille të konsumatorëve, të cilat për fat të keq janë krijuar por vetëm në letër, d.m.th. nuk ofrohen mjete financiare dhe parakushte teknike për funksionimin e tyre.

 

Toni Popovski, ish Ministër i Mjedisit dhe Drejtor Ekzekutiv i Qendrës Rajonale të Mjedisit për Europën Juglindore