Të gjithë dinë gjithçka dhe askush nuk dëgjon askënd, nga rruga deri në krye të shtetit. Sepse nuk ka dialog, element thelbësor i reciprocitetit në marrëdhëniet ndërpersonale.

Ranko Mavrak

Ka shtete ku të gjithë do të donin të jetonin. Ata kanë paga të mira dhe shkolla me cilësi të lartë, profesionalizmi, zelli dhe ndershmëria vlerësohen, njerëzit jetojnë në apartamente dhe shtëpi të mira, ngasin makina të cilësisë së mirë, marrin ajër të pastër dhe pinë ujë edhe më të pastër, administrate publike u shërben qytetarëve të saj, shkalla e krimit është e ulët dhe korrupsioni është një gjë e rrallë. Dhe askush nuk flet për luftën dhe shpërbërjen e këtij shteti. Sepse një gjë e tillë është e paimagjinueshme dhe e pakuptimtë.

Nuk ka asgjë të tillë në Bosnje dhe Hercegovinë. Pagat janë të mjerueshme, njësoj si shkollat, vlerësohen lidhjet e mira politike, zelli dhe ndershmëria janë të parëndësishme dhe të panevojshme, shteti dhe administrata e tij janë stolisur me korrupsion endemik, krimi lulëzon dhe qytetet mbyten në ajër të ndotur, ndërsa lumenjtë kthehen në vendgrumbullim plehrash.

Dhe herë pas here dikush kërcënon me luftë dhe shembje të shtetit.

Dhe të gjithë dinë gjithçka dhe askush nuk dëgjon askënd, nga rruga deri në krye të shtetit. Sepse nuk ka dialog, element thelbësor i reciprocitetit në marrëdhëniet ndërpersonale.

Një shtet i mirë, ashtu si ai i keq, është gjithmonë rezultat i “vullnetit të popullit”, bazuar në lirinë reale ose të rreme të zgjedhjes dhe kjo zgjedhje, në rastin e B&H, ka qenë vazhdimisht e gabuar për dekada.

Sepse atje njerëzit me këmbëngulje votojnë për zhurmues dhe profetë të rremë, pra luftëtarë për gjoja interesa kombëtare, dhe si rregull këta më të thjeshtët mes tyre janë të preferuarit e tyre.

Imagjinoni një kryetar shteti zyrtar duke kënduar një këngë të pakuptimtë “Askush nuk mund të na bëjë asgjë” nën një çadër, duke kënaqur masat.

Këta njerëz e kanë reduktuar kulturën e dialogut politik në B&H në nivelin e turmave në rrugë dhe të dehurve në bar dhe në një debat se kush është armiku më i madh i kujt.

Dhe realisht nuk ka fare vend për nuanca, gjithçka është reduktuar në klasifikimin e “tonave dhe të tyre”, në mënyrë që të bëhen fushata të furishme për të vendosur kërkesat, vlerat dhe kriteret “tona” si të vetmet të pranueshme dhe të justifikuara pa qenë nevoja të sqarohet ndonjë gjë në veçanti.

Respekti për diversitetin, respekti për të tjerët dhe hapja ndaj dialogut të ndershëm në këto rrethana janë vetëm një barrë e panevojshme që e ndërlikon procesin e pranimit të zgjidhjeve të thjeshta të paracaktuara, të reduktuara në klasifikimin e nevojshëm dhe të pakushtëzuar.

Sepse dialogu është burim themelor i rrezikut për propozuesit e këtyre zgjidhjeve për qeverinë e tyre. Dialogu, sipas përkufizimit, është i dobishëm sepse na lejon të korrigjojmë pikëpamjet dhe opinionet tona, të heqim keqkuptimet dhe paragjykimet.

Për 30 vjet, politikanët kryesorë në B&H kanë kryer monologje, duke u bërtitur kundërshtarëve të cilët gjithashtu preferojnë të besojnë se fuqia e decibelëve dhe çuditshmëria e fyerjeve dhe shpifjeve që ata shqiptojnë provojnë forcën e argumenteve të tyre.

Kultura e dialogut politik në B&H nuk ekziston sepse nuk ka vullnet për të dëgjuar të tjerët, për t’u dëgjuar dhe kuptuar. Gjithmonë ekziston vetëm një e vërtetë, e vërteta “jonë” dhe gënjeshtra dhe mashtrimi i “të tjerëve”.

“Ne mund të na urrejnë vetëm ata që nuk na duan”, thërrasin njëzëri këngëtari nën çadër dhe kundërshtarët e tij.

Është një mesazh i përsosur për rënien e komuniteteve dhe shteteve politike shumëkombëshe.

 

 Ranko Mavrak, gazetar dhe analist