Punëtoria e familjes Bokovac në Tivar krijon varka druri të admiruara nga detarë nga e gjithë bota.

Radomir Petrić

“Kjo nuk është vetëm punë, është dashuri. Kjo më është futur që i vogël, nuk kam asgjë tjetër që mund të bëj. ” Kështu e përshkruan profesionin e tij Nenad Bokovac (53) nga Tivari.

Nenadi është kalakaxhi – sipërmarrës, zejtar dhe artist. Ai ka shërbyer dhe ndërtuar anije prej druri për dekada të tëra. Sot, varkat e tij lundrojnë në Holandë, Itali, Kroaci, Emiratet e Bashkuara Arabe…

“Kalajani është një artizan që drejton tërheqje midis dërrasave të një varke. Druri shpërbëhet në një temperaturë të caktuar, dhe kur është i ngjeshur me lagështi, vetëm mjeshtrat e trajnuar të ndërtimit të anijeve mund ta përfundojnë punën. ”

Kroatët thonë se puna më komplekse pas ndërtimit të një katedraleje është ndërtimi i një anijeje, sepse çdo pjesë e saj është e rëndësishme dhe nuk e thonë kot – nëse lini një nga 50 e ca artikuj, anija do të vuajë në det.

“Kaulking Workshop Bokovac” është i njohur globalisht në qarqet e ndërtimit të anijeve. Ka rreth 60 vjet, i vendosur në kazermat pranë ndërtesës administrative të Portit të Tivarit.

“Babai im, Petari, filloi të bënte kala në vitin 1965. Në atë kohë kishte një sindikatë peshkatarësh dhe ato varka duhej të riparoheshin. Ai është kryemjeshtri dhe unë mund të jem nxënës vetëm për sa kohë ai jeton, dhe kam qenë këtu që kur kam lindur. Ndërtimet prej druri janë disa nga gjërat e para që mbaj mend. Dikur i riparonim, tani po i ndërtojmë”, thotë Neno.

Varkat prej druri me gjatësi deri në 12 metra lindin në këtë “kantier detar”, dhe dizajni i tyre dhe karakteristikat e lundrimit admirohen nga marinarët nga e gjithë bota.

Aty u krijua produkti i parë përfundimtar i markës “Made in Montenegro” i eksportuar në Emiratet e Bashkuara Arabe – tre varka me vela, të gjitha me vulën Bokovac, u dërguan në flotën e familjes në pushtet në Abu Dhabi më 11 maj 2018.

“Ata janë të mahnitur nga puna jonë, e cila është një nder dhe kënaqësi e madhe për ne. Ne jemi bërë të famshëm globalisht në botën e konstruksioneve të vogla prej druri. Na dhanë një detyrë të vështirë, të bënim tre versione të një modeli në gjatësi 6.5 m, 7.5 m dhe 12 metra. I kemi quajtur Tivaranke (shënim i përkthyesit: gra nga Tivari)”, thotë Bokovac.

Pero dhe Neno nuk kanë orë pune, “vijmë në mëngjes dhe qëndrojmë deri në mbrëmje, nuk ka të shtuna ose të diela, ne pushojmë vetëm në festat fetare”.

– Produkti ynë është i markës, të gjitha materialet janë nga Mali i Zi. Druri është kryesisht lloje të ndryshme mani, dhe ka disa detaje estetike të bëra nga dru tiku.

Ai dhe babai i tij ndërtojnë shtatë deri në dhjetë anije në vit, edhe kur nuk kanë aq shumë porosi, sepse rutina duhet mbajtur, “një pushim të bën të humbasësh simetrinë”.

Mjeti i mbylljes është i njëjtë si dy mijëvjeçarë më parë. Mikpritësit tanë thonë: “Tradita nuk mund të mbahet duke shtuar xhingla të reja”.

“Kjo kënaq mysafirët nga jashtë. Çelësi është një kazan për avullimin e dërrasave dhe kapëseve, ka edhe dalta, një çekiç dhe një litar. Nëse do të ishte në dorën time, unë do të riktheja pegulën, është e ngjashme me katranin, por një material natyral. Tradita dhe rrëshira epoksi nuk shkojnë mirë së bashku” përfundon Bokovac.

E veçanta e “kryeveprës” së Tivarit është se Nenadi i teston anijet përveç ndërtimit të tyre, pasi është një marinar i shkëlqyer.

“Është shumë e vështirë të gjesh dikë që mund të bëjë absolutisht gjithçka, nga ndërtimi i një varke, lundrimi me të dhe instalimi i një motori, dhe testimi i saj në det. Ju merrni një produkt të testuar të gatshëm dhe mund të zgjidhni pesë modele të tjera”, thotë ai me shaka.

Anijet e Bokovacit zbukurojnë doket e Porto Montenegro në Tivat. Ata i mirëpritën me krahë hapur, pasi ishin edhe estetikisht interesantë. Ata “thyejnë” bardhësinë e marinës ekskluzive me bojë. Në dhjetë vitet e fundit, varkat e Bokovac nuk kanë humbur asnjë garë të vetme në gjirin e Bokës.

 

Radomir Petrić, gazetar, jeton në Tivar dhe drejton portalin online “Feral”