Pyetja kryesore është nëse KPE është në të vërtetë një shtresë e jashtme në vizionin afatgjatë të Macron-it dhe përgjithësisht të Francës për një Europë me shumë shtresa apo një Europë të qarqeve koncentrike të destinuara për shtetet që presidenti francez beson se duhet të jenë larg vendimit- duke bërë bërthamë.

Nada Bogetić

Gjysmë viti pasi presidenti francez Emmanuel Macron inicioi formimin e një lloji të ri të komunitetit europian, i cili në atë kohë ngjalli dyshimin e vendeve që aspironin të anëtarësoheshin në BE, si dhe anëtarëve individualë që besonin se kjo nënkuptonte që zgjerimi i Bashkimi ishte bllokuar – tema nuk shkaktoi pothuajse asnjë vëmendje nga publiku apo nga strukturat politike në Mal të Zi.

Një nga arsyet mund të jetë struktura e lirshme dhe tepër e gjerë e Komunitetit Politik Evropian (KPE), pa kërkesa, projekte dhe përfitime të përcaktuara qartë, me një ftesë për të gjithë, përveç Rusisë dhe Bjellorusisë. Kjo do të thotë se ndryshe nga projekti i Ballkanit Perëndimor, ai nuk ofron asnjë material për minimin e ndërsjellë ose për të fituar pikë me votuesit për aktorët në skenën e trazuar politike të Malit të Zi.

Pas takimit inaugurues të komunitetit politik europian, ku morën pjesë 43 liderë në fillim të këtij muaji në Pragë dhe të cilin zyrtarët europianë e cilësuan si “mbledhja më e madhe europiane në vitet e fundit”, krijohet përshtypja se formati i ri europian mund të interpretohet ndryshe nga të gjithë, sipas nevojave të tyre.

Ndërsa kryeministrja britanike Liz Truss pret “rezultate të prekshme” nga KPE, kancelari gjerman Olaf Scholz e sheh atë si një bisedë konstruktive “pa nevojën për përfundime konkrete”; udhëheqësit e Ballkanit Perëndimor, duke përfshirë Presidentin e Malit të Zi Milo Gjukanoviq, kryesisht interpretojnë KPE si një kuadër më i gjerë që nuk është alternativë ndaj anëtarësimit në BE, por përfshin Ballkanin Perëndimor në diskutimet për zgjidhjen e problemeve aktuale.

“Mali i Zi është i interesuar për anëtarësim në Bashkimin Europian, jo për një alternativë ndaj anëtarësimit, dhe do të mbështesë gjithçka, përfshirë komunitetin politik europian, nëse kjo është një mënyrë për të përshpejtuar procesin e anëtarësimit në BE”, tha Gjukanoviq.

Pavarësisht garancive nga Brukseli, do të ishte naive të pritej që projekti konceptual i një njeriu të njohur për pikëpamjet e tij skeptike mbi zgjerimin e BE-së dhe që nuk hezitoi të bllokonte hapjen e negociatave të anëtarësimit për Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë mund të kontribuojë në përshpejtimin e procesit të anëtarësimit.

Ndryshe nga rajoni ku zyrtarë, analistë dhe kolumnistë në formate të ndryshme mediatike tregojnë për përfitimet dhe më shpesh për rreziqet e projektit të Macron, ky lloj debati nuk është parë në Mal të Zi. Narrativa zyrtare e Brukselit që KPE “nuk do të zëvendësojë politikat dhe instrumentet, në radhë të parë të zgjerimit, dhe do të respektojë plotësisht autonominë vendimmarrëse të Bashkimit Europian”, nuk vihet në pikëpyetje, e as nuk vihet në dyshim se si formati i ri i bashkëpunimit të më shumë se 40 vendeve do të organizaohet dhe nëse do të sjellë vendime konkrete.

Samiti i KPE-së nuk ishte një debat frymëzues në Mal të Zi, ndër arsyet e tjera, sepse ai nuk trajtoi tema si demokratizimi i shoqërisë dhe sundimi i ligjit, por synonte kryesisht të demonstronte një front të bashkuar europian kundër Moskës. Mund të thuhet se kjo demonstratë ishte e suksesshme, pasi në samit morën pjesë edhe Serbia dhe Turqia, megjithëse ishin të vetmet që nuk miratuan sanksione ndaj Rusisë.

Nga ana tjetër, Mali i Zi – i cili sipas raportit të fundit të Komisionit Europian, nuk ka bërë përparim në procesin e reformave të nevojshme për integrimin europian, por është plotësisht i harmonizuar me politikën e jashtme të BE-së, veçanërisht në lidhje me masat kundër Rusisë – ishte në zona e rehatisë në samit.

Pyetja kryesore është nëse KPE është në të vërtetë një shtresë e jashtme në vizionin afatgjatë të Macron-it dhe përgjithësisht të Francës për një Europë me shumë shtresa apo një Europë të qarqeve koncentrike të destinuara për shtetet që presidenti francez beson se duhet të jenë larg qendrës së vendim-marrjes.

Ky do të ishte një kurth në të cilin Mali i Zi nuk mund të përballojë të bjerë, veçanërisht jo në rrethanat aktuale të polarizimit ekstrem dhe paqëndrueshmërisë politike kur anëtarësimi në BE është një nga qëllimet e rralla për të cilin ka konsensus social. Ky është gjithashtu një kurth që establishmenti politik dhe publiku në Mal të Zi nuk janë në gjendje ose nuk dëshirojnë ta regjistrojnë ndërsa janë të fokusuar në trazirat e përditshme politike.

 

Nada Bogetić është gazetare në redaksinë e politikës së jashtme të gazetës “Vijesti” dhe përkthyese