Nëse viti 2018 i bollshëm hidrologjik do të përsëritej, teprica e energjisë elektrike në Mal të Zi do të arrinte deri në 800 milionë kWh; por nëse viti 2017 i thatë do të përsëritej, rezultati do të ishte një deficit prej 350 milionë kWh. Diferenca mes këtyre dy skenarëve sot vlen më shumë se 300 milionë euro.

Momir Škopelja

Shqetësimi për dimrin e ardhshëm ndihet në Mal të Zi, por askund aq sa në Europën Perëndimore dhe disa vende të rajonit, të cilat janë në një situatë shumë më të vështirë për shkak të gazit rus. Fakti që Mali i Zi nuk përdor gaz, megjithatë, nuk është një arsye për të nënvlerësuar krizën energjetike.

Shumë në Mal të Zi nuk e pranojnë seriozisht faktin se në vetëm dy vjet, çmimi në EEX të Leipzig, bursa më e madhe europiane e energjisë, u rrit nga 20,26 €/MWh në 187 €/MW, me një tendencë për rritje të mëtejshme edhe mbi 300 €. /MWh. Ulja drastike e konsumit nga impianti i aluminit do të thotë se teprica e energjisë elektrike duhet të kishte arritur në rreth 500 milionë kWh. Nëse viti 2018 i bollshëm hidrologjik do të përsëritej, teprica e energjisë elektrike në Mal të Zi do të arrinte deri në 800 milionë kWh; por nëse viti 2017 i thatë do të përsëritej, rezultati do të ishte një deficit prej 350 milionë kWh. Diferenca mes këtyre dy skenarëve sot vlen më shumë se 300 milionë euro.

Gjatë dhjetë viteve të fundit, përpjekjet e qeverisë për të përmirësuar efiçencën e energjisë në Mal të Zi kanë qenë të dukshme, kryesisht përmes miratimit të rregulloreve dhe investimeve në objektet publike, e goxh më pak përmes ndryshimeve në zakonet e popullatës. Fatkeqësisht, gjërat nuk po shkojnë shumë mirë në Mal të Zi.

Një nga sekretet e suksesit të vendeve të zhvilluara është kursimi kudo që është  mundur dhe e justifikuar. Prandaj, kursimi i energjisë është një nga parimet që jo vetëm është inkorporuar në rregullore, por edhe zbatohet në praktikë, ndaj me kalimin e kohës është bërë pjesë e rutinës së përditshme. Vetëkuptohet që qytetarët do të jenë të ndërgjegjshëm dhe ekonomik. Dhe nuk do të sillen kështu vetëm në kohë krize, por gjithmonë, sepse e kanë mësuar që në moshë të vogël.

E inkurajuar nga klima e përgjithshme, por edhe nga problemet e veta, kompania shtetërore që menaxhon sektorin e energjisë – Elektroprivreda e Malit të Zi ka informuar konsumatorët përmes televizionit dhe portaleve të caktuara të lajmeve për mënyrat themelore për të kursyer energjinë në familje në shtator.

Megjithatë, askush nuk e mban mend që në vitin 2019 Ministria e Ekonomisë publikoi një fletushkë me titull Këshilla për kursimin e energjisë në familje, i cili ishte dukshëm më gjithëpërfshirës se materialet aktuale EPCG.

Duke qenë se nuk pati asnjë reagim nga autoritetet shtetërore, u ngrit edhe çështja e kursimit të energjisë në sektorin publik. Në bazë të urdhrave të Qeverisë, Këshilli Kombëtar për Analizën dhe Monitorimin e Sigurisë së Furnizimit me Energji përgatiti një propozim për rekomandime të caktuara, të cilat Qeveria i miratoi në një seancë telefonike (!!!) më 15 shtator 2022. Shumë vonë!

Është e qartë se këto janë vetëm rekomandime, të cilat nuk janë të detyrueshme nga natyra. Nëse Qeveria mund të rekomandojë vetëm një model të caktuar sjelljeje për familjet, ajo sigurisht që mund të urdhërojë diçka për ndërmarrjet shtetërore, organet dhe institucionet shtetërore. Fatkeqësisht, kjo nuk duket e mundshme të ndodhë.

Përveç kësaj, rekomandimet i referohen vetëm energjisë elektrike, ndërsa format e tjera të energjisë (lëndë djegëse, dru, qymyr) nuk mbulohen. Natyrisht, shqetësues është edhe fakti që Programi është miratuar në një seancë telefonike, që tregon për një qëndrim joadekuat ndaj kësaj çështjeje.

Ekziston edhe çështja e zbatimit jo vetëm të rekomandimeve të lartpërmendura, por edhe të të gjitha rregulloreve në këtë fushë. Në vitin 2019, obligimi për emërimin e inspektorëve për efiçiencë të energjisë është përfshirë në Ligjin për shfrytëzimin efikas të energjisë. A është arrestuar ky person? E keni marrë me mend – nuk e kanë bërë.

Është një rregull i njohur në vendin tonë që rregulloret zbatohen keq edhe kur ka institucione kompetente; nëse nuk janë as aty, çdo zbatim i rregulloreve bëhet një mision i pamundur.

Na mbetet vetëm të shikojmë nga qielli, të shpresojmë që vjeshta të jetë me shi dhe hidrocentralet malazeze të mbushin gropat e energjisë që kanë lënë institucionet përgjegjëse.

 

Momir Škopelja, themelues i Agjencisë për Energji dhe si përfaqësues i saj mori pjesë në themelimin e Komunitetit Energjetik të Europës Juglindore dhe Shoqatës së Rregullatorëve të Energjisë Mesdhetare