Gjatë gjithë kësaj lufte, ne kemi arritur ende të krijojmë një mjedis në të cilin shohim se ekziston një brez i ri i njerëzve queer, të rinjve, për të cilët identiteti nuk është aspak problem dhe që janë gati për epokën e re.

Kocho Andonovski

Gjatë njëzet viteve të fundit, iniciativat e ndryshme, shoqatat formale dhe joformale dhe përfaqësimi i personave LGBTI në të gjithë Ballkanin Perëndimor kanë arritur shumë në aspektin e dukshmërisë së komunitetit, si dhe në drejtim të sjelljes së një kuadri ligjor për mbrojtjen e të drejtave themelore të njeriut, mosdiskriminimi, mosdhuna dhe lirimi fillestar i kapëseve të izolimit. Këto fitore janë falë luftës së guximshme të aktivistëve nga komuniteti LGBTI, me mbështetjen e procesit të integrimit euroatlantik dhe mbi të gjitha të BE-së dhe SHBA-së. Ky koalicion ka bërë progres, por tani i gjithë konteksti ka ndryshuar krejtësisht nga ai që ishte njëzet vjet më parë. Duke ndryshuar kontekstin, ne u përballëm me gabimet, keqkuptimet tona dhe deri diku, nga pjesë të caktuara të vetë lëvizjes LGBTI, duke mos kuptuar plotësisht mekanizmat e brendshëm të shoqërive të hapura, nevojën për profesionalizimin e avokimit dhe një proces të barabartë, të veçantë të aktivizmit rrënjësor dhe forcimin e vetë komunitetit.

Kur flasim për një kontekst të ndryshuar, flasim për sulmin e koalicionit të elitave të pashfrytëzuara në botën postkomuniste dhe të djathtës ekstreme, një grup shtetesh/shoqërish autoritare dhe ekskluzive, me frikën e humbjes së privilegjeve.

Ajo frikë mitizohet si një ‘luftë kulturore’, ‘ruajtja e martesës tradicionale’… Por kur pyesim se çfarë do të thotë saktësisht, nuk ka përgjigje konkrete. Sepse nuk bëhet fjalë për ‘ruajtjen e vlerave’, por për ruajtjen e privilegjeve të veta.

Dhe ne, nga ana tjetër, investuam shumë më pak në forcimin e komunitetit, duke neglizhuar ndonjëherë se me kuadrin ligjor të ndryshuar dhe me mbështetjen e BE-së dhe SHBA-së, komuniteti është ai që duhet të dalë publikisht dhe të fillojë të ndryshojë mentalitetin. Dhe me publikun nuk nënkuptoj vetëm skenën publike, median etj. Edhe në rrethinat e afërta. Shëtitja dhe mbrojtja e vetes te familja dhe miqtë është fushata më e mirë. Për një komunitet të fshehur dhe të padukshëm, gjithçka është publike.

Duhet të kemi, duhet të sigurojmë një vend shkrirjeje, përkatësie.

Ne gjithashtu duhet të rivlerësojmë strategjitë e avokimit, ndryshimet ligjore, qëllimet politike… Në një program studimi nga Departamenti i Shtetit, ajo që më bëri më shumë përshtypje dhe mbeti me mua ishte një thënie që e kam dëgjuar fjalë për fjalë kudo: nëse nuk jeni ulur në tryezë, atëherë ju jeni në menu! Duket se jemi mësuar me rolin që na imponuan politikanët vendas – të jemi gjatë gjithë kohës në menu. Natyrisht, politikanët këtu do të konsideroheshin jashtëzakonisht joserioze për të folur, ose për të negociuar me “pedet, lezbiket, transët”. Por edhe ne nuk ndihmuam shumë duke insistuar për një kohë të gjatë në ‘fjalimin e OJQ-ve’ të pakuptueshme, nuk iu përkushtuam seriozisht përfaqësimit politik, dialogut, argumenteve dhe një lloj kompromisi, një marrëveshje që do të shërbejë në kohën e caktuar dhe do të jetë baza për përparimin e vazhdueshëm. Duke u mbështetur në njohurinë se BE-ja apo SHBA-ja do të ‘shtyjnë’ për zgjidhje të caktuara, ne e kemi humbur shumë mundësinë për të marrë pjesë edhe vetë në procesin politik. Dhe kjo është një shoqëri e hapur, me pjesën më të rëndësishme – pjesëmarrjen.

Gjatë gjithë kësaj lufte, ne kemi arritur ende të krijojmë një mjedis në të cilin shohim se ekziston një brez i ri i njerëzve queer, të rinjve, për të cilët identiteti nuk është aspak problem dhe që janë gati për epokën e re. Është shpresa jonë, ‘bota jonë e re e guximshme’. Ne që e filluam gjithë këtë luftë kemi detyrimin të sigurojmë që njerëzit queer, kultura queer, komuniteti queer të jetë pjesë e procesit politik dhe të jetë ulur në tryezë.

 

Kocho Andonovski, Drejtor Programi i Qendrës së Mbështetjes LGBTI