Në mënyrë të qartë ose të nënkuptuar, BE-ja i shënoi vendet e Ballkanit Perëndimor si një rajon të cilit i mungon “paqja, demokracia dhe prosperiteti” në komunikimet e saj zyrtare.

Dr. Jasmin Hasic

Përhapja e kulturave të ndryshme, forcimi i integrimit ekonomik, hapja e tregjeve të reja dhe mundësive të investimit përmes procesit që filloi në Selanik 20 vjet më parë, janë të gjitha arsyet e interesit të madh të Bosnjë-Hercegovinës për përfshirje. Perspektiva e re e zgjerimit të Bashkimit ka hapur mundësi për proceset integruese, luftën kundër korrupsionit të përhapur në Ballkanin Perëndimor dhe forcimin e qeverisjes dhe të drejtave të njeriut.

Miratimi i agjendës së Selanikut specifikoi “forcimin e dimensionit të aksesit të SAP”, si dhe aksesin në programet e binjakëzimit, TAIEX, Zyrën për Shkëmbimin e Informacionit dhe ofrimin e asistencës teknike.

Axhenda hapi një dialog të qëndrueshëm politik dhe pasurimin e dimensionit të pranimit në MSA, si dhe bashkëpunimin midis BE-së dhe vendeve nga rajoni i Ballkanit Perëndimor që nuk bazohen kryesisht në acquis ligjore të BE-së.

Takimi i Këshillit Europian dhe samiti i Ballkanit në Selanik nënkuptonin një ndryshim në vendosjen e pozicioneve dhe parimeve bazë të zgjerimit të ardhshëm të kufijve të BE-së, por kjo nuk siguroi një konsensus për miratimin e një strategjie të nevojshme dhe të qëndrueshme për integrimin e plotë të vendeve të Ballkanit brenda Unionit. Por perspektiva e BE-së mori kuptime disi të ndryshme.

Termat që i atribuohen rajonit dhe termi “Ballkani Perëndimor” në komunikimet zyrtare të BE-së pasqyronin sistemin jodemokratik dhe joefektiv të qeverisjes në rajon, ngadalësinë e reformave dhe kundërshtimin jobashkëpunues ose jo besnik. Ata e panë atë si një rajon pa udhëheqje që do të siguronte vullnetin e nevojshëm politik për “zbatimin e reformave politike dhe ekonomike”.

Në mënyrë të qartë ose të nënkuptuar, në komunikimet e saj zyrtare, BE-ja i shënoi vendet e Ballkanit Perëndimor si një rajon ku mungon “paqja, demokracia dhe prosperiteti”, një zonë e “ekonomisë së vjetëruar”, ku “stabiliteti, siguria, demokracia dhe liritë themelore” janë duke bërë përparim të ngadaltë; një ent i politizuar në vend të një ekonomie tregu, i shkëputur nga zona të tjera të Bashkimit Europian, dixhitalisht, ligjërisht, fizikisht dhe politikisht.

Pas një sërë reformash të pazbatuara në vendet e rajonit dhe karakterizimeve të shumta negative në dokumentet zyrtare të BE-së bazuar në rezultate të dobëta në proceset reformuese, lindi nevoja për të rinovuar perspektivën e qartë europiane nga Selaniku, për t’i dhënë rajonit dhe procesit të zgjerimit një vrull të ri. Këtij qëllimi i shërbeu samiti i 2018-ës në Sofje. Megjithatë, çështja e zgjerimit nuk ishte tema kryesore, Deklarata e miratuar nuk konfirmoi se viti 2025 do të jetë vendimtar për procesin e integrimit europian të të gjithë rajonit, siç thuhet në Strategjinë e Zgjerimit të BE-së të miratuar në fillim të vitit 2018.

Deklarata, e cila konfirmoi angazhimin e BE-së për të mbështetur Ballkanin Perëndimor në përpjekjet e tij integruese, u miratua në samitin BE-Ballkani Perëndimor në Zagreb më 6 maj 2020.

Deklarata e Zagrebit rikonfirmoi përkushtimin e Bashkimit ndaj rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe rinovoi perspektivën e tij të Bashkimit Europian. Metodologjia e re e zgjerimit duhet të synojë ta bëjë të gjithë procesin më të besueshëm dhe efikas. Përmes ndihmës së konsiderueshme financiare dhe teknike që BE-ja është zotuar të japë, ajo do të forcojë gjithashtu angazhimin e Bashkimit për të gjithë procesin e zgjerimit dhe zgjidhjen e pengesave të akumuluara.

Siç u theksua gjatë samitit në Selanik 20 vjet më parë, dhe në deklaratat e shumta më vonë, institucionet e BE-së po bëjnë gjithçka që munden për t’a bërë rajonin të ketë sukses, “por anëtarësimi duhet të fitohet”, shpejtësia e integrimit në BE “varet nga ju” si dhe përgjegjësia për të gjitha dështimet dhe lëshimet.

Shembulli i nënshkrimit të Marrëveshjes së Asociimit nga BeH është shembulli më i fundit i rëndësisë së vullnetit politik.

Duke pasur parasysh situatën aktuale të lëvizjeve të pafavorshme politike, është e vështirë të vlerësohet nëse kjo do të ketë një vrull të mjaftueshëm për të arritur statusin e kandidatit dhe për të përmbushur 14 prioritetet që BE-ja ka vendosur përpara BeH.

 

Dr. Jasmin Hasic, Drejtor Ekzekutiv i Fondacionit Humaniteti në Veprim në BeH