Në shtetet e kapura, si shtetet që pretendohet se po përpiqen të bashkohen me BE -në, nuk ka kushte bazë për mbijetesën e mediave profesionale.

Goran Djurovic

 Nëse i përjashtojmë mjetet e propagandës nga përkufizimi më i gjerë i mediave pasi ngjashmëria e tyre me një media po regjistrohet si e tillë ndërsa menaxhohet nga qendrat politike të pushtetit, vetëm atëherë mund të flasim për qëndrueshmërinë e mediave që përpiqen të jenë profesionale. Ndarja e vetme është në të vërtetë në media profesionale dhe joprofesionale. Qëndrueshmëria e mediave jo profesionale nuk duhet të jetë shqetësuese sepse askush nuk do të vuajë nëse zhduken nga skena mediatike, për arsyen e thjeshtë që qytetarët – publiku nuk përfitojnë prej tyre. Fatkeqësisht, mediat jo-profesionale kanë një shans më të mirë për të mbijetuar në një mjedis jodemokratik sepse pronarët e tyre të vërtetë kanë para të mjaftueshme për të investuar në realizimin e interesave të tyre politikë dhe ekonomikë. Mbijetesa e mediave profesionale është edhe më e ndërlikuar në një treg të vogël si Mali i Zi. Mbijetesa e tyre është më e sigurt në demokracitë ku institucionet profesionale (rregullatorët) janë në punë, duke parandaluar konkurrencën e padrejtë dhe institucionet e sistemit gjyqësor nuk lejojnë presionin politik mbi mediat, të gatshëm për të ndëshkuar makinerinë propagandistike të qendrave politike dhe ekonomike të pushtetit kur ato brutalisht shkelin standardet profesionale.

Në shtetet e kapura, si shtetet që pretendohet se po përpiqen të bashkohen me BE -në, nuk ka kushte bazë për mbijetesën e mediave profesionale. Kjo është arsyeja pse ata po vdesin ngadalë por me siguri që po vdesin. Ata që ende rezistojnë janë në të vërtetë vetëm përjashtime që konfirmojnë rregullin. Në shtetet e kapura, pa institucione, është e vështirë të konkurrosh me të ashtëquajturën makineri mediatike propagandistike, e cila financohet bujarisht drejtpërdrejt nga buxheti i shtetit përmes institucioneve të kontrolluara politikisht, ose ndërmarrjeve publike dhe private që reklamojnë vetëm në ‘të përshtatshmen’, të ashtëquajturën, media.

Në shtetet e kapura, mediat profesionale nuk mund të mbijetojnë pa mbështetjen e organizatave dhe fondeve ndërkombëtare. Kushtet për mbijetesë përmirësohen me ndryshimet demokratike të qeverisë dhe çlirimin nga autokratët që sundojnë vendet e rajonit tonë. Vendosja e sundimit të ligjit mund të kontribuojë në futjen e rendit në tregun mediatik dhe trajtimin e barabartë të të gjitha mediave. Nëse ka një qeveri përgjegjëse, institucionet punojnë në përputhje me ligjin, dhe organet rregullatore sanksionojnë media jo profesionale. Në vendet ku gjyqësori thjesht nuk punon është e vështirë të vendoset një vetë-rregullim funksional, sepse të ashtëquajturat media (të cilat janë pjesë e makinerisë së propagandës) nuk përpiqen të jenë më të mira dhe të respektojnë standardet profesionale, por synojnë të shkaktojnë dëme ndaj pronarëve të mediave kundërshtare. Vendi ynë, në të cilën gjykatat marrin vendime pas 4-5 vjetësh, nuk është një hapësirë inkurajuese për vendosjen e vetë-rregullimit.

Një problem shtesë është ndikimi ndërkufitar i mediave me të cilin Mali i Zi po përballet prej vitesh. Mediat serbe (veçanërisht mediat me frekuenca televizive kombëtare, ndër të cilat Pink dhe Happy TV janë në krye) përhapin gjuhën e urrejtjes përmes operatorëve kabllorë dhe inkurajojnë diskriminimin në baza të ndryshme edhe në territorin e Malit të Zi.

Politika publike me cilësi të lartë në hapësirën mediatike (strategjitë dhe ligjet e medias), të cilat duhet të miratohen në mënyrë gjithëpërfshirëse, është hapi i parë sistemik drejt krijimit të zgjidhjeve të qëndrueshme. Mediat profesionale mund të përmirësojnë qëndrueshmërinë e tyre me ndihmën e shtetit dhe fondeve publike, përmes alokimit të projekteve për prodhimin e përmbajtjes me interes publik. Kjo lloj mbështetjeje mund të ndihmojë në kontributin drejt pluralizmit të medias. Një zgjidhje e mundshme është sigurisht lidhja e mediave profesionale në nivel shtetëror dhe rajonal, në mënyrë që të sigurohet mbulim më i madh i territorit, duke rritur ndikimin në opinionin publik, gjë që i bën mediat profesionale më tërheqëse për reklamuesit. Saktësia më e madhe e standardeve të BE -së dhe Këshillit të Europës sigurisht që do të kontribuonte në këto procese. Fatkeqësisht, kjo nuk pritet për momentin për shkak të problemeve brenda vetë BE -së, kështu që ne do të duhet ta zgjidhim këtë problem (si dhe problemet e tjera) vetë.

 

Goran Djurovic, analist i mediave dhe legjislacionit për mediat, drejtor i OJQ -së Media Center