Sekretet intriguese që lidhen me politikanët dhe depërtimi i tyre në shërbimet e inteligjencës dhe sigurisë për hir të interesave të veçanta politike sigurisht që tërheqin vëmendjen më të madhe mediatike.

Dr. Denis Hadzovic

Çfarë duhet të dinë qytetarët për këtë temë intriguese për shumë njerëz? Së pari, ata duhet të jenë të vetëdijshëm se ka aktivitete të ligjshme dhe të paligjshme që lidhen me temën e përgjimit. Masat ligjore zbatohen nga aparati i sigurisë dhe policisë me qëllim të mbrojtjes së sigurisë shtetërore (mbledhja e informacioneve të klasifikuara), psh kryerja e masave të veçanta hetimore (lufta kundër formave të rënda të krimit, terrorizmit dhe korrupsionit).

Shtetet demokratike kërkojnë që shërbimet e tyre të kenë një urdhër gjykate kur kryejnë këto veprime, sepse të drejtat e individit për privatësi janë të thurura në themelet e demokracisë dhe janë të shprehura në mënyrë eksplicite në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. Mekanizma të shumtë janë krijuar për të gjetur një ekuilibër adekuat midis këtyre dy ekstremeve brenda kompetencës së shtetit. Mospërputhja më e dukshme në praktikën e Bosnjë-Hercegovinës reflektohet në deficitin parlamentar të mbikëqyrjes dhe kontrollit të aktiviteteve në fjalë.

Sekretet intriguese që lidhen me politikanët dhe depërtimi i tyre në shërbimet e inteligjencës dhe sigurisë për hir të interesave të veçanta politike sigurisht që tërheqin vëmendjen më të madhe mediatike. Shembulli më i gjallë në historinë e fundit është sigurisht skandali Watergate, por as rajoni ynë nuk është i imunizuar nga abuzime të ngjashme të aparatit shtetëror. Para disa vitesh doli në shesh fakti i monitorimit të paligjshëm të mbi 4.000 telefonave në Maqedoninë e Veriut nga Drejtoria për Siguri dhe Kundërzbulim. Insinuatat e fundit për monitorimin e komunikimeve mes Presidentit të Republikës së Serbisë dhe familjes së tij, sigurisht që janë një tjetër dëshmi e uzurpimit dhe keqpërdorimit të pushtetit politik.

Vitet e fundit, Bosnja dhe Hercegovina ka qenë gjithashtu objekt i raportimeve në media për veprime të paligjshme nga disa institucione qeveritare, por asnjëra prej tyre nuk ka marrë epilog gjyqësor. Pritet që publiku të informohet në kohë dhe në mënyrë adekuate për regjistrimet e fundit të bëra gjatë takimeve zyrtare të Kryeprokurorit të B&H dhe drejtorit të Agjencisë së Inteligjencës dhe Sigurisë së B&H. Shfaqje të ngjashme gazetareske që janë bërë me temën e ekskluzivitetit të medias dhe të marra pa pëlqimin e palës tjetër nuk janë proceduar në përputhje me normat ligjore pozitive.

Një efekt shumë shkatërrues i përgjimeve për qytetarët e thjeshtë është përgjimi i paligjshëm i mjeteve të komunikimit, duke uzurpuar telefonat, emailet apo kompjuterët që përdorim. Arsyet mund të jenë të mira, të tilla si mosbesimi ndaj një bashkëshorti ose prindi, apo edhe për argëtim, ndërsa qasja në informacione individuale mund të çojë në humbje të konsiderueshme financiare për person që hakerohet. Disponueshmëria e pajisjeve të sofistikuara dhe të lira në treg në përgjithësi favorizon individët që të zgjedhin të luajnë spiun në epokën moderne, por siç e kemi parë edhe ato mund të shkaktojnë vështirësi të konsiderueshme për aktorët e përgjuar. Përgjimi sistematik i butë (përgjimi i butë) është aktualisht depërtimi më serioz në pajisjet softuerike, por edhe sipërmarrja më e kërkuar dhe më e shtrenjtë e hakerëve.

Zhvillimi i shpejtë i komunikimit informatik-teknologjik që vjen me revolucionin e 4-të industrial apo epokën dixhitale që po jetojmë tashmë, kërkon përshtatjen, edukimin, por edhe mbrojtjen tonë personale. Për përgjimet e ligjshme nga autoritetet shtetërore për zbatimin e këtyre masave do të informoheni pas përfundimit të tyre, ndërkohë që duhet të mbroni veten nga ndërhyrjet e paligjshme në jetën tuaj private.

Pra, disa këshilla bazë nuk do të dëmtojnë. Mos përdorni rrjete publike Wi-Fi ose pa fjalëkalim, përveç rastit kur ju duhet vërtet, mos iu përgjigjni telefonatave të dyshimta ose mesazheve me tekst, lexoni emailet me kujdes, mos i lini celularët pa mbikëqyrje dhe kujdesuni të instaloni aplikacione të verifikuara në pajisjet tuaja. Ashtu si ne, as komuniteti ligjor dixhital nuk është mjaft i zhvilluar për të qenë në gjendje të mbledhë prova dhe të ndjekë penalisht autorët e krimeve bashkëkohore në këtë zonë sfiduese.

 

Denis Hadzovic, PhD, është një nga themeluesit dhe Sekretari i Përgjithshëm i Qendrës për Studime të Sigurisë në Sarajevë që nga themelimi i saj në 2001.