Borxhi kreditor nuk shpërtheu, bankat luajtën me kujdes, në mënyrë që të mos arrijnë një skenar të pakontrollueshëm.

 Čedomir Savković

Borxhi i qytetarëve në Serbi është në rritje, por nuk ka arritur ende në një nivel alarmues, pasi ekspertët shpjegojnë të dhënat e fundit nga Shoqata e Bankave Serbe (ShBS). Në muajin nga fundi i qershorit deri në fund të korrikut, borxhi u rrit me 114 milionë euro, nga 10.705 miliardë euro në 10.819. Krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, ai u rrit me 1.14 miliardë euro.

Sipas ShBS, qytetarët serbë u detyrohen bankave fonde nga para të gatshme, kredi për konsum, strehim dhe bujqësi.

Është interesante se numri i kartave të kreditit të papaguara, të përdorura nga qytetarët është rritur gjithashtu vitin e fundit, me rreth shtatë mijë (nga 51,687 në 58,954).

Borxhi mesatar për kreditë konsumatore, sipas të dhënave të UBS, është 123,000 dinarë, ose rreth 1.000 euro. Për më tepër, një pjesë e popullsisë aktualisht po paguan lloje të tjera të kredive prej rreth 500 euro. Këto të dhëna llogariten kur shuma e borxhit ndahet me numrin e banorëve.

Dushan Uzelac, një konsulent financiar dhe redaktues i portalit Kamatica, thotë se qytetarët e Serbisë ende nuk janë shumë borxh, sepse Banka Kombëtare e Serbisë (BKS) ka zbatuar rregullore strikte të huamarrjes që ka qenë në fuqi për një kohë të gjatë.

Ai thotë se autonomia e bankave në lidhje me miratimet e huave mund të jetë një shpatë me dy tehe, sepse disa pranojnë klientë të cilët mund të mos jenë në gjendje të shlyejnë kreditë.

Borxhi kreditor nuk shpërtheu, bankat luajtën me kujdes, në mënyrë që të mos arrijnë një skenar të pakontrollueshëm, vëren Uzelac.

Ai gjithashtu sugjeron që ky borxh nuk është një trend, por një moment aktual:

‘Këto statistika kanë një gabim të integruar nga periudha e moratoriumit për shlyerjen e huasë (masë shtetërore gjatë pandemisë). Në thelb, të gjitha ato kredi që supozohej se do të paguheshin plotësisht u zgjatën dhe shumë njerëz hynë përsëri në borxhe.’

Uzelac vëren se është e vështirë të bësh krahasime midis Serbisë dhe Europës, sa i përket borxhit të qytetarëve. Ai thekson se kreditë në euro në Serbi janë mjaft të balancuara me çmimet e huave europiane:

“Është e lehtë për bankat të marrin para. Për atë arsye, ata nuk japin interes për kursimet e qytetarëve, por normat e interesit për kreditë janë të ulëta.”

Si shembull i të ashtuquajturit globalizim i bankave, sipas të cilit të gjithë ndajnë të njëjtin fat, Uzelac citon Kroacinë dhe Serbinë, dy vende në të cilat pjesa e kredive për strehim është e njëjtë dhe arrin në rreth tre përqind:

Ju keni një rrjedhë shumë efikase të kapitalit dhe parave. Ajo që është specifike për ne është se ne nuk jemi anëtarë të Eurozonës. Ne kemi kredi të favorshme, megjithatë, dhe ky është rezultat i rritjes së besimit në Serbi. Kudo që ka kapital, çmimi i parave llogaritet në lidhje me rrezikun e vendosjes. ‘

Investimi në Serbi përsa i përket rrezikut dhe stabilitetit është në nivelin e investimeve në Eurozonë, dhe sipas Uzelac, kjo llogaritje është ajo që siguron normat tona të interesit.

Ai thotë se biznesmenët e vegjël financojnë në mënyrë dominuese likuiditetin sa për t’ia dalë mbanë, për shkak të situatës së pafavorshme në treg.

‘Biznesmenet e mesëm dhe të mëdhenj janë më të mençur të marrin hua për aktivitetet e biznesit që do të gjenerojnë të ardhura dhe fitime’, thotë redaktori i Kamatica.

Pjesëmarrja e qytetarëve në shlyerjen e huasë me vonesë tani është rreth 2.5% dhe është më e ulët se më parë – që nga viti 2015, kur ishte 7.3%, ajo ka regjistruar një rënie të vazhdueshme.

 

Čedomir Savković, gazetar i Nova Ekonomija