Askush nuk del nga një diskutim në internet duke qenë më i mençur, si pas leximit të një libri. Askush nuk del nga një diskutim në internet më i qetë, si pas seksit të mirë. Ju largoheni nga një diskutim në internet i lodhur, me një ndjenjë varësie. Kjo është afërsia jonë.

 Brano Mandic

Më duhet të shikoj rrethinën dixhitale, e cila po kthehet në skllavëri. Rrugën time drejt ndërgjegjësimit ua detyroj teoricienëve të famshëm, si Paul Virilio, por edhe rebelëve të rinj, kritikëve të tretshëm të internetit, si Andrew Keen. Kur gjurmoj harkun nga “bomba e informacionit” e Virilios deri te, le të themi, vajtimi i Keen për ëndrrat e shkatërruara të rrjetit, arrij në ankth, të cilin gjithnjë e më shumë njerëz po e ndiejnë.

Le të jenë zgjedhjet e kaluara në Mal të Zi një shembull banal. Si çdo zgjedhje të mëparshme, ata sollën një det informacionesh dhe opinionesh që të bëjnë të ndihesh i sëmurë. Është e pamundur të mendosh kur nën një rrëmujë të tillë stimujsh. Grafikët, figurat, raportet, deklaratat dhe broshurat u përplasën në hiperhapësirë dhe kohë të një lloj milisekondi të brendshëm. Çfarë duhet të mendoj edhe unë në një afërsi të tillë? Si mund të mendoni, kur të gjithë kanë një zgjidhje, një këshillë, provë? Si ndodh që nga konsumatori u bëra pjesëmarrës, pra prosumator? Çfarë është një prosumator?

Unë besoj se shumë janë të shqetësuar nga fuqia e mediave sociale dhe potenciali demonik i një emoji të vogël si ose me fytyrë të trishtuar. Prosumatorët janë pikërisht ata njerëz të shqetësuar, nën presion të vazhdueshëm, njerëz të varfër në një vorbull që jo vetëm blejnë informacion, por janë të detyruar të mendojnë dhe të reagojnë në mënyrë obsesive ndaj tij. Pra, sot pak a shumë të gjithë janë prosumatorë.

Pozicioni im personal është disi më i mirë sepse të paktën paguhem për të menduar për gjëra të mençura për të thënë. Por, blerësi i vërtetë është viktimë e anketimit të përhershëm që kryen kapitali nëpërmjet rrjeteve të reja teknologjike. Ata janë të bombarduar me kaq shumë opinione, imazhe, reklama, pyetje dhe skema kontradiktore çdo ditë, duke krijuar dëshirën tek njeriu i varfër për të përcaktuar veten përmes mjeteve të dizajnuara me mjeshtëri. Më pas robotët i rendisin të gjitha këto opinione në dosje, mbi bazën e të cilave më vonë orientohet tregu, merren vendime ekonomike, të gjitha nën ndikimin e klikave ekonomike dhe politike.

“Forcat represive nuk i pengojnë njerëzit të shprehen, por i detyrojnë ata të shprehen”, thotë Gilles Deleuze. Më pas ai vazhdon: “Çfarë lehtësimi është të kesh asgjë për të thënë, të drejtën për të mos thënë asgjë”.

Unë nuk jam ekspert i këtij francezi të veçantë, por më pëlqeu shumë teza e mësipërme. Madje jam i lirë të fantazoj në atë drejtim, duke imagjinuar se çdo kompani, parti politike apo zyrë qeveritare duhet të ketë një person krejtësisht të përjashtuar nga mjedisi dixhital. Dikush që hoqi dorë nga bota virtuale e alarmit. Ata “këshilltarë offline” do të ishin një lloj informacioni i qartë, një kastë e veçantë e zotuar për beqarinë informative, individë që sakrifikojnë të qenit i informuar për të pasur një pasqyrë të ndryshme në realitet. Ata mund të arrijnë atë që Deleuze e quan vakuolë, një formë e caktuar moskomunikimi, ose një ndërprerës, domethënë një gjendje e ndërgjegjes që më në fund do të lindte një mendim të ri dhe do të përcillte vërtet një mesazh në një botë që i ka kthyer mesazhet në mallrave.

Paradoksalisht, pra, për t’u larguar nga kontrolli, duhet të shkëputemi herë pas here, të shikojmë nga larg, të kuptojmë një realitet që nuk mbështetet në qeverisjen e internetit dhe kodin binar të grindjeve politike. Sepse ai lloj ekskluziviteti linear dhe jagma debatuese në fakt ruan status quo-në.

Askush nuk del nga një diskutim në internet duke qenë më i mençur, si pas leximit të një libri. Askush nuk del nga një diskutim në internet më i qetë, si pas seksit të mirë. Ju e lini një diskutim në internet të lodhur, me një ndjenjë varësie, e cila më pas ushqehet duke u kthyer në kasetë të një rrjedhe të pafund informacioni.

Le të themi se e gjithë kjo për të cilën po flas quhet hiperinformacion dhe le të themi se është si hipervitaminozë. Pra, është e dëmshme. Nëse është medicinale të pini limonadë, të dashur prosumatorë të mi, nuk është e shëndetshme të hani tre kilogramë kivi.

Pas një traume zgjedhore apo të ngjashme mediatike të përjetuar nga një komunitet i tërë, ndoshta do të ia vlente të dëgjonim zërat e atyre që ende komunikojnë në një nivel para-smartphone. Me kusht që të ketë ende disa. Mendimet e atyre mitikëve nuk do të ishin supreme, por mund të ishte një zë i rëndësishëm, me një distancë të pashmangshme që nevojitet për të menduar shoqërisht.

 

Brano Mandić, shkrimtar dhe kolumnist

 

Ilustrim: Teodora Nikçeviq, “Nuk do të ketë fund tjetër të botës”, instalim hapësinor, 2018.