Rritja e trafikut të kriptomonedhave është shpesh burimi i vetëm për të ditur se ka ndodhur një sulm i madh ransomware, duke marrë parasysh se një numër i madh sulmesh nuk raportohen.

Arben Murtezić

Për një person që kalon jetën e tij në diskutime rreth fesë dhe kombit që shpesh tingëllojnë, dhe ndonjëherë janë shekullore, lajmet rreth sulmeve kibernetike mund të jenë pothuajse të gëzueshme. Në fund të fundit, ne jemi në një farë mënyre pjesë e botës moderne. Nga ana tjetër, ky sigurisht është një problem, serioziteti i të cilit vështirë se mund të mbivlerësohet.

Informacioni për sulmin e fundit në portalin dhe serverët e Asamblesë Parlamentare të Bosnjë-Hercegovinës është mjaft i pakët dhe kjo nuk është e pazakontë. Ky është një nga ato raste të rralla kur transparenca e kufizuar është disi e justifikuar. Sulmuesit nuk duhet të pajisen me informacion të saktë për atë që ata ishin në gjendje të bënin. Është gjithashtu e vështirë në këto raste të përcaktohet, përtej dyshimit të arsyeshëm, se kush është sulmuesi. Çdo dyshim shtesë dhe faji i pabazë është i panevojshëm në një atmosferë mosbesimi. Si gjithmonë, kur përballemi me një problem, ne kërkojmë shkaqe dhe justifikime në sistemin kompleks shtetëror, megjithatë fragmentimi dhe mungesa e një strategjie shtetërore nuk ka kuptim, sepse ekziston një konsensus global se një unifikimi i standardeve të caktuara është i nevojshëm. Për shembull, SHBA dhe Japonia janë nënshkruese të Konventës së Budapestit, e cila është një dokument i Këshillit të Europës; megjithatë ka përçarje.

Institucionet në këtë sferë në të gjitha nivelet në B&H po ashtu përballen me faktin se profesionistët e rinj e vendosin punën në shërbimin civil në krye të listës së dëshirave të tyre, dhjetëra kandidatë që plotësojnë kërkesat janë duke pritur për çdo pozicion, veçanërisht ata me diploma në fushën e shkencave sociale. Ky nuk është rasti kur bëhet fjalë për pozita të lidhura me IT – rolet e sistemuara mbeten të paplotësuara për një kohë të gjatë sepse kandidatët e kualifikuar janë të punësuar në kompani private. Një problem tjetër është edhe në rregulloret që njohin më së shumti shkollimin formal dhe nuk vlerësojnë certifikatat dhe arsimin profesional. Megjithatë, duhet theksuar se edhe institucionet në vendet më të pasura përgjithësisht nuk kanë burimet e nevojshme, por janë të detyruara të përdorin forma të ndryshme të partneritetit publik-privat.

Sa i përket sulmit ndaj shtëpisë mediatike me seli në Mostar, ata kanë prezantuar më shumë informacion për publikun dhe duket se ka qenë një sulm standard ransomware. Kjo është ndoshta plaga më e madhe në botën dixhitale për sa i përket dëmtimit dhe përhapjes. Është program shantazhi që bllokon, “rrëmben” skedarët dhe ata që kontrollojnë programin kërkojnë një shumë të caktuar parash, shpesh në kriptovaluta, për t’i lejuar viktimës të rifitojë aksesin në të dhëna. Një përfaqësues i televizionit të prekur tha për mediat se nuk ka garanci që të dhënat do të zhbllokohen ose se sulmi nuk do të përsëritet. Situata është në thelb si pothuajse çdo formë shantazhi. Shtrirja e këtij problemi reflektohet edhe në faktin se një numër i konsiderueshëm kompanish perëndimore mbajnë në rezervë sasi të caktuara bitcoin në mënyrë që të mund të paguajnë shantazhuesin mjaft shpejt. Rritja e trafikut të kriptomonedhave është shpesh burimi i vetëm për të ditur se ka ndodhur një sulm i madh ransomware, duke marrë parasysh se një numër i madh sulmesh nuk raportohen. Një nga arsyet është rreziku i reputacionit, por diçka tjetër është e rëndësishme për kontekstin tonë. Nga sa më sipër rezulton se kompanitë, madje edhe individët privatë, kanë nivele shumë të ulëta besimi ndaj agjencive qeveritare, edhe në vendet më të zhvilluara. E thënë thjesht, duket se nuk ka shumë ndryshim nëse ransomware ju ka goditur në Paris apo Sarajevë, apo nëse jeni shtetas i Bosnje-Hercegovinës apo Belgjikës. Këtu nuk ka diskriminim dhe ju mund të mbështeteni aq pak në ndihmën e autoriteteve shtetërore sa ajo e institucioneve të BE-së.

 

Arben Murtezić, Drejtor i Qendrës për Edukimin e Gjyqtarëve dhe Prokurorëve të Federatës së Bosnjës dhe Hercegovinës