Në lidhje me zgjerimin e BE-së, qytetarët e Ballkanit Perëndimor, por edhe shumë qytetarë të BE-së, presin që institucionet e BE-së dhe shtetet anëtare të heqin dorë nga hipokrizia...

 Aleksandra Tomanic

Në vitin 2018, Komisioni Europian deklaroi se në të gjithë Ballkanin Perëndimor, “vendet tregojnë elemente të qarta të kapjes së shtetit”. Një vlerësim i rëndësishëm, i vonuar prej kohësh. Megjithatë, asgjë nuk ndodhi më pas.

Komisioni Europian nuk dha informacion të saktë për rrënjët dhe pasojat e “kapjes së shtetit” në vendet individuale, nuk ofroi një udhërrëfyes se si të reduktohej kapja e shtetit, se si të rimerrej demokracia dhe nuk pati pasoja për sunduesit e shteteve të kapura. Në të kundërtën. Të fortët në të gjithë rajonin vazhduan të lavdëroheshin, mbështeteshin dhe vizitoheshin; biznesi vazhdoi si zakonisht me ta.

Kohët e fundit, Politico publikoi njohuri mbi portofolin e kapur të zgjerimit të Komisionit Europian. Thelbi ishte se komisioneri në detyrë i ngarkuar për zgjerimin e BE-së në Ballkanin Perëndimor me sa duket preferon të shmangë kritikimin e pushtetarëve autoritarë në rajon. Nuk është një surprizë për askënd që ndjek zhvillimet që nga vendimi për t’i dhënë një portofol kaq të ndjeshëm askujt tjetër përveç një dege partie që drejton një vend me çështje të sundimit të ligjit.

Politika e zgjerimit për një periudhë të gjatë u pa si fuqia e butë e BE-së, si mjeti i saj më i fortë transformues. Ishte një histori suksesi në Europën Lindore, edhe pse në disa raste afatshkurtër, pasi tani po bëhet gjithnjë e më e dukshme.

Dhe më pas portofoli shkon te ngatërrestari i shtetit ligjor. Me të drejtë, atëherë, ende pjesë e familjes PPE. Axhenda e tyre mbetet e paqartë.

Pra, mund të argumentohet se zbukurimi i zhvillimeve në vende të caktuara ishte i parashikueshëm. Megjithatë, kur presidentja e Komisionit von der Leyen vizitoi së fundmi Ballkanin Perëndimor, u krijua përshtypja se problemi është shumë më i madh.

Në mënyrë tronditëse, ajo vlerësoi si të veçantë një njeri të fortë, vendi i të cilit po bie vazhdimisht në të gjitha renditjet ndërkombëtare në lidhje me demokracinë, të drejtat e njeriut, liritë e medias, një vend që kishte nevojë për një mision të PE për të negociuar një kornizë të drejtë zgjedhore. Von der Leyen e vlerësoi këtë njeri të fortë për “progresin e mahnitshëm” në reformat themelore nën mbikëqyrjen e tij.

Politika e zgjerimit të BE-së është në krizë të thellë prej shumë vitesh. Asnjë reformë teknike e procesit të zgjerimit, asnjë metodologji e re, asnjë fazë nuk do të ndihmojë në kapërcimin e ngërçit. Me sa duket, shumica e anëtarëve të BE-së e kanë humbur oreksin politik dhe vullnetin për të përmbushur premtimet e tyre. Sido që ta thuash, problemet e zgjerimit janë në thelb një proces politik. Nuk ka qenë dhe nuk do të jetë kurrë vetëm një seri hapash teknikë. Veshja e dritareve me “metodologji të reja” nuk do të na çojë askund.

Ne kemi shtete të kapura që synojnë të anëtarësohen në BE, kemi institucione të kapura të BE-së që pretendojnë se drejtojnë një proces të drejtë. Në thelb, ekzekutimi i një procesi të kapur si rezultat. Perspektiva e shtetit ligjor dhe institucionet vërtet demokratike ishin nxitja fillestare për t’u bashkuar me BE-në. Për t’u “europianizuar”, siç thuhej gabim prej shumë vitesh.

Ne duhet të fillojmë të vërejmë “elefantin në dhomë” nëse vërtet duam ta zhbllokojmë këtë qorrsokak. Përndryshe, çmimin e interesave të ndryshme, familjeve partiake dhe mangësive të brendshme të BE-së do ta paguajnë shtetet më të varfra dhe politikisht më të brishta në oborrin e brendshëm të BE-së – vendet e Ballkanit Perëndimor.

Le të ndalojmë përhapjen e frikës për “zgjerim” të mëtejshëm. Ajo për të cilën po flasim është plotësimi dhe sigurimi i paqes. Premtimi i paqes. Duke parë gjendjen aktuale të BE-së, ky rikujtues nga Ballkani Perëndimor nuk mund të jetë gjë tjetër veçse i dobishëm. Qytetarët e Ballkanit Perëndimor, por edhe shumë qytetarë të BE-së, presin që institucionet e BE-së dhe shtetet anëtare të braktisin hipokrizinë dhe të veprojnë në përputhje me vlerat e tyre të shpallura dhe qëllimet gjeopolitike.

Mundësimi i një organizimi demokratik dhe sundimi i ligjit në Ballkanin Perëndimor duhet të jetë një prioritet.

 

Aleksandra Tomanić, Drejtore Ekzekutive e Fondit Europian për Ballkanin

 

*  tekst objavljen na portalu Euractiv.com