Што се однесува до надворешната ситуација, Албанија е речиси во мир. Речиси, затоа што анкетите покажуваат дека Албанците одвреме навреме ја гледаат Грција како закана, затоа што повремено сакаме да имаме „војна на зборови“ со Грција околу историјата, Чамерија, Северен Епир или поморската граница. Одвреме навреме сакаме да имаме „војна на зборови“ и со Србија околу Косово и околу тоа кој е поавтохтон на Балканот.

 

Ледион Крисафи

Меѓународниот ден на мирот е момент на размислување за Албанија. Албанија се чини во мир со своите соседи, но ѝ недостасува целосен внатрешен мир. Изгледа како земја измачувана самата од себе, од политичка класа која едноставно не може да ја прифати идејата да не биде на власт и се обидува со сите можни средства, дури и со насилство, да дојде на власт, и ова е постојан циклус со секоја влада и секоја опозиција во последните три децении. Тоа е политичка класа која не ѝ нуди на јавноста модел на мир, соработка и компромис, барем за главните прашања што ги надминуваат границите на политичките партии и нивните интереси. Наместо тоа, на јавноста ѝ нуди игра со нулта сума, каде што противникот не треба да биде само изборно поразен, туку треба да биде понижен и евентуално уништен за да не биде противник повеќе. Постојаниот бојкот на Собранието и јавните институции од кој и да е во тој момент во опозиција е постојана карактеристика на албанската политика. Тоа е политичка класа која на јавноста ѝ нуди модел кој се состои во тоа никогаш да не се прифати идејата дека некој друг победува, дека некој друг е на власт, дека не треба да го прифатите поразот, дека треба да најдете каков било изговор за тоа, дека никогаш не треба да му честитате на противникот за победата. Ова би било највисок престап.

На овој Меѓународен ден на мирот, Албанија нема внатрешен семеен мир. Има тивка војна против жените во албанските семејства, што станува јавна одвреме навреме, кога жената е убиена од нејзиниот сопруг. Поминуваат неколку месеци без вести за друга жена убиена од нејзиниот сопруг, но, од друга страна, поминуваат неколку недели со вести за друга жена која била малтретирана или претепана од нејзиниот сопруг, која бара заштита во Судот и во полицијата, заштита што штити само по име, но не и на дело. И покрај тоа што имаме нова влада составена од 75% жени, нивната позиција во општеството е сѐ уште далеку од тоа да биде барем нормална. Жените се гледаат како сопственост, поседувани од нивниот сопруг или од семејството. Идејата дека жената има право да го избере својот живот е анатема. Идејата дека таа може да избере да се разведе од маж со кој веќе не може да живее е речиси неприфатлива од сопругот, особено во руралните и полу-руралните заедници, и тој ќе стори сѐ за да го спречи тоа, а најдобар начин да го спречи е да ја убие или постојано да ја тепа за уште поголема потчинетост.

Што се однесува до надворешната ситуација, Албанија е речиси во мир. Речиси, затоа што анкетите покажуваат дека Албанците одвреме навреме ја гледаат Грција како закана, затоа што повремено сакаме да имаме „војна на зборови“ со Грција околу историјата, Чамерија, Северен Епир или поморската граница. Одвреме навреме сакаме да имаме „војна на зборови“ и со Србија околу Косово и околу тоа кој е поавтохтон на Балканот. Ниту едно од овие прашања не го загрозува надворешниот мир на Албанија, обезбеден и со членството во НАТО, но историјата не може да ги остави Албанија и целиот регион целосно во мир.

 

Д-р Ледион Крисафи, виш истражувач и координатор на проекти во Албанскиот институт за меѓународни студии (АИИС) во Тирана