Во 2015 година, Владата на Република Косово ја подготви Државната стратегија за сајбер безбедност, но таа истече во 2019 година и оттогаш не е разгледана и ажурирана.

Аријан Шеремети

Денес, брзото усвојување на дигиталните технологии им помага на косовските компании да ја подобрат својата понуда преку исполнување на новите очекувања и постојани барања на нивните клиенти. Благодарение на иновативните технологии, бизнисите во Косово имаат можност да ги автоматизираат своите деловни процеси побрзо и подобро од кога било досега, овозможувајќи ви да бидете што е можно поконкурентни на пазарот.

Тековните иницијативи за дигитализација на бизнисот можеби им помогнаа на косовските компании да растат брзо и да ги извезуваат своите производи надвор од Косово. Сепак, како што растеше потпирањето на дигиталната технологија за развој на бизнисот, ризикот од сајбер криминалци се зголеми речиси незабележано.

Конечно, косовска компанија од дрвопреработувачката индустрија со педесетина вработени беше жртва на сајбер напад кој предизвика целосна парализа на нејзината дејност во текот на неколку последователни денови. За обновување на информациските системи мораше да се ангажираат сајбер експерти, а сето тоа резултираше со доцнење на меѓународните испораки и други финансиски загуби кои оваа компанија ги претрпе како резултат на сајбер нападот.

Дотичната компанија отсекогаш била фокусирана на подобрување на понудата на производите што ги извезува надвор од Косово и подобрување на нивниот квалитет преку автоматизација и дигитализација на работните процеси, никогаш не помислувајќи дека еден ден нејзиното работење може да биде загрозено од сајбер напади. Случајот со оваа компанија не е изолиран случај и лесно може да се повтори во други компании доколку ризикот од компјутерски криминал не се сфати сериозно. Сајбер нападите како овој докажуваат дека ниту еден бизнис не е безбеден, без разлика на големината, индустријата или каде работи.

Неодамна во различни земји видовме дека сајбер криминалците го таргетираат не само приватниот, туку и јавниот сектор. Всушност, во некои случаи, сајбер нападите врз јавните институции се уште попривлечни за сајбер криминалците бидејќи овие институции се понесмасни во стекнувањето и имплементирањето на технологиите и алатките за сајбер безбедност како резултат на ограничениот буџет за безбедност на информациите и други предизвици, како на пр. задржување на обучен кадар во соодветната област на безбедност на информациите итн.

Во 2015 година, Владата на Република Косово ја подготви Државната стратегија за сајбер безбедност, но таа истече во 2019 година и оттогаш не е разгледана и ажурирана. Во меѓувреме, нацрт-законот за сајбер безбедност (Министерството за внатрешни работи) сѐ уште е во фаза на јавна консултација, иако требаше да биде завршен во август 2020 година. Министерството за економија неодамна ангажираше експерти од Австриската агенција за развој (АДА) за техничка помош во изработка на уште еден предлог закон за безбедност на мрежни и информациски системи. Иако имаше позитивни потези на косовските законодавци во овој поглед, не треба да се заборави дека сајбер нападите се зголемија со многу брзо темпо. Овие напади претставуваат континуирана закана за критичната инфраструктура и општо за националната безбедност. Затоа, законодавците би морале да работат заедно и со побрзо темпо за да обезбедат посигурна дигитална средина преку правни инструменти како што се закони, регулативи, директиви итн.

 

Аријан Шеремети има повеќе од 10 години меѓународно искуство во дизајнирање и управување со комплексни решенија за системи за информациска безбедност