Прашањата со кои се соочи Албанија при спроведувањето на процесот на интеграција започнуваат со недостаток на функционална демократија, недостаток на владеење на правото, економија што се троши себеси без да произведува ништо и автократски менталитет на владеење.

Клајда Ѓоша

Европската интеграција на Албанија претставува долг и макотрпен пат веќе 29 години. Без оглед на позицијата и волјата на Албанија да стане дел од европското семејство и вредности, тешкотиите беа бројни, како во внатрешната политика, така и во лавиринтот на ЕУ за проширување.

Прашањата со кои се соочи Албанија при спроведувањето на процесот на интеграција започнуваат со недостаток на функционална демократија, недостаток на владеење на правото, економија што се троши себеси без да произведува ништо и автократски менталитет на владеење. Сето ова ја прави едукацијата на нашите граѓани околу европското однесување речиси невозможна. Албанците се Европејци по своите вредности и по својот дух, сè додека живеат многу години во странство во земјите на ЕУ, интегрирани најдобро што можат; тие станаа наши најдобри амбасадори. Но, колку граѓаните што живеат во Албанија се свесни за нашите одговорности кога ќе станеме дел од БЕ? Дали се целосно свесни дека процесот на интеграција вклучува потреба од длабоки промени, трансформација и реформација? Дури и кога станува збор за односот на граѓанинот кон државата или кон законот, и културата на почитување на институциите и државата.

Екстремната политичка поларизација, ослабените независни институции (особено судскиот систем), неможноста да се постигнат компромиси, екстремните економски и социјални поларизации, корупцијата, видливата маргинализација на одредени заедници и места – беа сериозни пречки за нормален развој на земјата. Несомнено, сите тие претставуваат големи предизвици со кои треба да се соочиме, во смисла дека нашата земја треба да продолжи напред со процесот на интеграција.

Нашето патување е тесно поврзано со другите земји од регионот, особено со Северна Македонија. Иако во меѓувреме овие земји имаа и други надворешни прашања на билатерално ниво, за жал, Албанија беше казнета поради нејзините внатрешни проблеми. Ова предизвика посилни врски меѓу земјите, без оглед дали е за напредок на процесот или за блокирање на процесот. Процесот на Косово е условен процес поради Србија. Постигнувањето заеднички договор меѓу Косово и Србија би ги нормализирало односите и би придонело за заемно признавање на земјите, а тоа е она што е потребно за нивното членство во ЕУ. Судбината на Албанија е поврзана со Северна Македонија и навистина е тажно што земја што жртвуваше сè, вклучувајќи го и својот идентитет, е должна да чека Албанија да ги исполни 15-те услови, кои се заложници на поларизираната политика и неодговорноста на раководството на владата . Бидејќи чекањето за Албанија не е доволно, ЕУ како и секогаш продолжува да отвора прашања што се будат од време на време, како што е попречувањето на Северна Македонија од страна на Бугарија заради бугарскиот јазик.

Сите овие прашања изгледаат нормални и решливи, но во реалноста носат многу голем ризик, вклучувајќи ги одложувањата во процесот на интеграција. Тие носат конфликти и континуирано ја ризикуваат стабилноста на регионот и на ЕУ. Единствено ефикасно решение би било зелено светло за продолжување на проектот за проширување, како еден од најуспешните проекти на ЕУ. Потврдата на европската перспектива преку одобрување на визната либерализација за граѓаните на Косово и отворањето на пристапните преговори со Албанија и Северна Македонија ќе внесат свежина во процесот, ќе ја вратат довербата на нашите граѓани и ќе придонесат за развивање на односите меѓу регионот и ЕУ!

 

Клајда Ѓоша беше заменик министер за труд, социјала и еднакви можности. Во 2013 година беше назначена за министер за европски интеграции во Република Албанија и беше на оваа позиција до 2017 година.